چه عواملی باعث سرفه خشک می شود؟

سرفه واکنش دفاعی بدن به بسیاری از عوامل محرک و یا آسیب رسان ریه است. سرفه میتواند به صورت ارادی و یا رفلکسی ایجاد شود. هنگام سرفه، بدن با انقباض عضلات بازدمی هوا را با سرعت بسیار بالا از ریه‌ها خارج می‌کند. این امر منجر می‌شود ترشحات و یا ذرات ریز مزاحم از ریه خارج شوند اگر رفلکسهای سرفه در فردی ضعیف بشود و یا از بین برود. عدم دفع این ترشحات و ذرات و همچنین ورود ناخواسته میکروبهای دهان به ریه منجر به بروز عفونت می‌شود.

دو نوع سرفه وجود دارد: سرفه مولد و سرفه غیر مولد. سرفه مولد خلط و مخاط ایجاد و ریه‌ها را پاکسازی می‌نماید. سرفه غیر مولد که زیر عنوان سرفه خشک نیز شناخته می‌شود خلط یا مخاط تولید نمی‌کند.

علل شایع سرفه خشک

آسم

آسم وضعیتی است که در آن راه‎های هوایی متورم و باریک می‌شوند. سرفه‌های مرتبط به آسم ممکن است بارور (مولد) و غیر بارور (غیر مولد) باشند، اما این سرفه‌ها معمولاً غیر مولدند.

سرفه یک نشانه شایع آسم است، اما معمولاً بارزترین نشانه آن نیست. به هر حال، نوعی آسم موسوم به آسم با سرفه متغیر (CVA) وجود دارد که شامل سرفه خشک مزمن به عنوان یک علامت اصلی است.

علایم آسم شامل موارد زیرند:

• خس خس سینه

• تنگی نفس

• سفتی یا درد قفسه سینه

• مشکلات خواب به علت خس خس سینه یا سرفه

• حملات سرفه یا خس خس

• صدایی سوت مانند در هنگام عمل بازدم

درمان آسم درازمدت اغلب مستلزم استفاده از داروهای طولانی اثر مثل کورتیکوستروئیدهای استنشاقی شامل موارد زیر است:

• فلوتیکازون (فلاونت)

• تریامیسینولون (ازماکورت)

• بودسوناید (پولمیکورت)

داروهای کوتاه اثر برای درمان حملات موسمی آسم شامل داروهای استنشاقی برونکودیلاتور مثل البوترول (پراونتیل و ونتولین) است. این داروها در عین حال می‌توانند قسمتی از یک پلن درمانی درازمدت باشند.

بیماری ریفلاکس اسید معده به مری

بیماری ریفلاکس اسید معده به مری (GERD) نوعی ریفلاکس اسید مزمن است. این بیماری زمانی بروز می‌کند که اسید معده منظماً به عقب برگشته وارد مری می‎شود، لوله باریکی که دهان را به معده متصل می‌کند. اسید معده می‌تواند باعث تحریک و آزردگی مری شده و محرک بروز واکنش سرفه باشد.

علایم GERD عبارتند از:

• سوزش سر دل

• درد قفسه سینه

• قی کردن غذا یا مایع ترش

• احساس وجود یک برآمدگی یا غده در قسمت پشت گلو

• سرفه مزمن

• گلودرد مزمن

• خشونت صدای خفیف

• دشواری بلع

اغلب مردم در نتیجه استفاده از ترکیب تغییرات سبک زندگی و داروهای غیر نسخه‌ای کاهش اسید معده مثل امپرازول (پریلوسک) و لانسوپرازول (پریواسید) و دیگر داروهای آنتاسید می‌توانند علایم GERD را کاهش دهند.

آبریزش قسمت عقب بینی

آبریزش قسمت پشت بینی به چکیدن مخاط بیش از حد از بینی به گلو اشاره دارد. وقتی کسی دچار سرماخوردگی یا آلرژی فصلی باشد، غشاهای بینی به این وضعیت از طریق ایجاد مخاط بیش از میزان معمول پاسخ می‌دهند. خلاف مخاط نرمال، مخاط قسمت عقب بینی آبکی و روان است، بنابراین به آسانی به قسمت پایین و پشت گلو سرازیر می‌شود.

آبریزش قسمت عقب بینی می‌تواند عصب‌های پشت گلو را آزرده کرده محرک بروز سرفه شود.

دیگر علایم آبریزش عقب بینی شامل موارد زیر است:

• گلو درد

• احساس وجود برآمدگی در پشت گلو

• دشواری بلع

• آبریزش بینی

• سرفه شبانه

درمان آبریزش قسمت عقب بینی به علت آن بستگی دارد. این وضعیت به طور معمول بر اثر آلرژی، عفونت باکتریایی یا وجود یک ویروس ایجاد می‌شود.

فارغ از علت زیربنایی بخار ناشی از دوش گرم یا قوری چای می‌تواند به صاف کردن سینوس‎ها کمک کند. اسپری سالین یا نتی پوت نیز می‌تواند به رفع مخاط اضافی کمک نماید.

عفونت ویروسی

وقتی کسی بر اثر ابتلاء به یکی از ویروس‌های متعددی که می‌توانند باعث سرماخوردگی شوند، آلوده می‌شود، علایم کوتاه مدت بیماری معمولاً کمتر از یک هفته ادامه می‌یابند. به هر حال ناشایع نیست که سرفه پس از بهبود دیگر علایم ادامه پیدا کند.

سرفه پس از سرماخوردگی معمولاً از نوع خشک است و ممکن است تا دو ماه ادامه داشته باشد. این سرفه به طور معمول نتیجه تحریک راه هوایی است که اغلب پس از بیماری‌های ویروسی دچار حساسیت بیش از حد می‌گردد.

درمان این نوع سرفه دشوار است و اغلب به گذشت زمان و تحمل نیاز دارد. سرفه صرفاً آزردگی راه هوایی را افزایش می‌دهد بنابراین استفاده از قرص‌های گلو و مایعات گرم باعث آرام شدن گلو می‌شود. این کار می‌تواند به کاهش سرفه منجر شده برای راه هوایی امکان التیام ایجاد نماید.

COVID-19 یک بیماری تنفسی است که توسط ویروس کرونا ایجاد می شود. شایعترین علائم آن تب، خستگی و سرفه خشک است. همچنین ممکن است افراد علائم زیر را تجربه کنند:

• اسهال
• بدن درد
• گلو درد
• گرفتگی بینی، آبریزش بینی یا هر دو

علل کمتر شایع سرفه خشک

محرک‎های زیست‌محیطی

عواملی شامل دود، هوای آلوده، کپک، و گرده گیاهان در هوا وجود دارد که می‎توانند باعث آزردگی راه‌های هوایی شوند. ذرات مواد شیمیایی مثل دی‎اکسید سولفور یا نایتریک اکساید، نیز می‌تواند مشکل‎ساز باشند. حتی هوای پاک در صورتی که بیش از حد خشک یا سرد باشد می‎تواند در برخی از مردم سرفه خشک ایجاد کند.

اگر کسی در اقلیم‌های خشک زندگی می‌کند باید از دستگاه‎های رطوبت‌ساز برای افزایش میزان رطوبت هوای درون خانه استفاده کند.

سیاه سرفه

سیاه سرفه که پرتوسیس نیز نامیده می‎شود، یک اختلال بسیار مسری است که باعث ایجاد سرفه خشک شدید می‌گردد. این سرفه به دنبال یک صدای پرطنین "ضجه مانند" در هنگام عمل دم شروع می‌شود. این بیماری در مراحل اولیه خود به آسانی با سرماخوردگی اشتباه گرفته می‎شود، اما در نهایت سبب ایجاد سرفه‌های غیر قابل کنترل می‌گردد.

سیاه سرفه معمولاً به شکل یکی از بیماری‌های دوران کودکی بروز می‌کند اما اکنون اغلب کودکان در مورد آن واکسینه می‌شوند. امروزه، این بیماری بیشتر در کودکان خردسالی شایع است که واکسیناسیون آنها به شکل کامل انجام نشده یا در نوجوانان و افراد بزرگسالی بروز می‌کند که قدرت سیستم ایمنی آنان به مرور زمان کاهش یافته است.

سرطان ریه

اگرچه احتمالش کم است، گاهی از اوقات سرفه خشک ادامه‌دار می‌تواند نشانه‌ای از سرطان ریه باشد. سرفه مرتبط به سرطان ریه معمولاً برطرف نمی‌شود و می‎تواند در گذر زمان تغییر کند. برای مثال سرفه ممکن است دردناک‌تر شود یا صدای آن تغییر کند. دیگر علایم ممکن سرطان ریه شامل موارد زیر است:

• بالا آوردن خون، حتی در مقادیر کم

• تنگی نفس

• درد قفسه سینه

• خس خس سینه

• خشونت صدا

• کاهش وزن غیر قابل توضیح

اگر سرفه خشک با هر یک از علایم مزبور همراه باشد، مردم باید به دکتر مراجعه کنند. این موضوع به ویژه در مورد افراد سیگاری یا دارای تاریخچه خانوادگی سرطان ریه اهمیت دارد.

نارسایی قلبی

نارسایی قلبی هنگامی بروز می‌کند که عضله قلب قادر نیست تا به میزان نیاز خون را پمپاژ کند. این بیماری در مردم دچار بیماری شریان کرونری و فشار خون بالا که باعث کاهش توانایی قلب در پمپاژ مؤثر خون می‌شوند، شایع است. سرفه مداوم و خشک یکی از علایم نارسایی قلبی است. به هر جهت، نارسایی قلبی می‌تواند باعث سرفه‌ای شود که مخاط کف‌آلود سفید رنگ یا دارای ته‌رنگ صورتی ایجاد می‌کند.

علایم نارسایی قلبی عبارتند از:

• تنگی نفس که ممکن است ناگهانی یا شدید باشد

• خستگی مفرط و ضعف

• سریع و بی‌نظم شدن ضربان قلب

• ورم پا، ورم مچ پا

• فقدان اشتها یا تهوع

• ورم شکم

• احتباس مایع

• دشواری تمرکز

چگونه می‌توان از سرفه خشک خلاص شد؟

درمان سرفه خشک ممکن است دشوار باشد. وقتی راه‎های هوایی بیش از حد حساس ‌شوند، به آسانی توسط سرفه آزرده می‌شوند، که این باعث ایجاد یک چرخه معیوب می‌گردد. فارغ از علت ایجاد سرفه خشک چیزهای کمی می‌توانند به صورت عامل تخفیف آن عمل کنند. مردم می‌توانند موارد زیر را امتحان کنند:

• مکیدن یک قرص گلو برای مرطوب و نرم کردن بافت‌های آزرده گلو

• مصرف مکمل‌های سرفه غیر نسخه‌ای مثل دکسترومتورفان (رابیتوسین) برای سرکوب رفلکس سرفه

• افزودن عسل به نوشیدنی گرم برای آرام کردن بافت آزرده گلو

سرفه خشک ممکن است آزاردهنده باشد به ویژه وقتی برای هفته‌ها ادامه پیدا کند.

اگر مردم در مورد علت بروز سرفه خشک مطمئن نباشند، باید برای تشخیص علت و انتخاب بهترین گزینه درمانی با پزشک مشورت کنند.

بیماران عزیز می‌توانند از طریق اپلیکیشن تله ویزیت - TeleVisit، به ارتباط مستقیم با متخصصین بپردازند و بصورت مجازی سوالات خود را از پزشک داخلی-ریه بپرسند و راهکارهای درمانی را از پزشک مورد نظر خود دریافت نمایند.