دیالیز چیست؟

کلیه با خارج کردن مواد زاید و مایعات اضافی از بدن، خون را تصفیه می‌کند. این مواد زاید به مثانه فرستاده شده و با ادرار از بدن خارج می‌شوند.اگر کلیه‌ها دارای نارسایی باشند، دیالیز (dialysis) کار کلیه را انجام می‌دهد.

بر اساس بنیاد ملی کلیه (National Kidney Foundation) مرحله‌ی آخر نارسایی کلیوی، زمانی است که کلیه‌ها تنها 10 تا 15 درصد از عملکرد طبیعی خود را نشان می‌دهند.

در دیالیز با کمک یک دستگاه ، خون تصفیه می‌شود. این کار کمک می‌کند تا مایعات و الکترولیت‌های بدن در حالت متعادل خود قرار داشته باشند.

چرا از دیالیز استفاده می‌شود؟

اگر کلیه کار خود را به درستی انجام دهد، مایعات اضافی، مواد زاید و دفعی و دیگر ناخالصی‌ها در بدن تجمع پیدا نمی‌کنند. از طرفی دیگر یک کلیه‌ی سالم کار کنترل فشار خون و کنترل سطوح مواد شیمیایی مانند سدیم و پتاسیم را در خون را هم بر عهده دارد. این اندام بدن نوعی از ویتامین د که جذب کلسیم را بهبود می‌بخشد را هم فعال می‌کند.

اگر کلیه به علت بیماری قادر به انجام وظایف طبیعی خود نباشد، دیالیز به بدن کمک می‌کند وظایف طبیعی خود را انجام دهد. بدون انجام دیالیز نمک، املاح و دیگر مواد زاید در خون زیاد شده، بدن را سمی کرده و به دیگر اندام‌های بدن آسیب می‌رسانند.

با این همه دیالیز درمان اصلی برای بیماری‌های کلیوینیست و فقط در جهت جبران کم کاری کلیه است. درمان‌های دیگری متناسب با علت ایجاد بیماری کلیوی باید انجام شود.

انواع مختلف دیالیز چیست؟

سه نوع مختلف دیالیز وجود دارد:

همودیالیز

همودیالیز رایج ترین نوع دیالیز است. در این روش از یک کلیه‌ی مصنوعی برای برداشت مواد زاید و مایعات اضافی از خون استفاده می‌شود. خون از بدن گرفته شده و توسط کلیه مصنوعی تصفیه می‌شود. خون تصفیه شده سپس به بدن باز می‌گردد.

در این روش پزشک برای وارد کردن خون به دستگاه دیالیز یک عمل جراحی کوچک روی عروق خونی انجام می دهد

در این نوع از دیالیز سه روش ورودی مختلف وجود دارد:

فیستول شریانی وریدی : در این روش یک سرخرگ و سیاهرگ به هم متصل می‌شوند. این روش به دیگر روش‌ها مقدم است.
گرافت شریانی – وریدی : در این روش از یک لوله‌ی حلقه مانند استفاده می‌شود.
واسکولار اکسس یا دسترسی وریدی به کمک کاتتر : در این روش کاتتر در داخل یک ورید بزرگ معمولا در گردن جای گذاری می‌شود.

آیا دیالیز کلیه خطرناک است؟

با وجود اینکه هر سه فرم دیالیز می‌تواند زندگی فرد را نجات دهد، خطرهایی هم به دنبال دارد.

خطرات احتمالی همودیالیز شامل:

فشار خون پایین
کم خونی یا نداشتن گلبول‌های قرمز کافی
گرفتگی عضلانی
مشکلات خواب
خارش
سطح بالای پتاسیم در خون
پریکاردیت یا التهاب غشای اطراف قلب
عفونت خون
باکتریمی یا وجود باکتری در جریان خون
ضربان قلب نامنظم
ایست قلبی ناگهانی، که باعث مرگ افراد تحت دیالیز می‌شود

آیا روشی جایگزین برای دیالیز کلیه وجود دارد؟

دیالیز نیازمند صرف زمان و هزینه‌ی زیادی است. همه این روش درمانی را انتخاب نمی‌کنند، خصوصاً اگر از نارسایی حاد، شدید و مزمن کلیوی رنج ببرند. نترل فشار خون از بدتر شدن وضعیت کلیه جلوگیری می‌کند. برای جلوگیری از دهیدراته شدن بدن باید به مقدار لازم مایعات نوشید.

چشم انداز بیمار مبتلا به دیالیزکلیه در دراز مدت

همه‌ی بیماری‌های کلیوی دائمی نیستند. دیالیز به صورت موقف عملکرد طبیعی کلیه را انجام می‌دهد تا این اندام اصلاح شده و خود قادر به انجام وظایف خود باشد. با این همه در بیماری مزمن کلیوی، این اندام به ندرت بهبود پیدا می‌کند. در این موارد فرد بیمار باید تا زمان پیدا شدن گزینه‌ی مناسب برای پیوند، به دیالیز ادامه دهد.

از طرفی دیگر نیاز به تغییر سبک زندگی وجود دارد، پزشک متخصص بیماری‌های کلیه، بیمار را به یک کارشناس تغذیه ارجاع خواهد داد که بسته به نیاز فرد، رژیم خاصی را منظور کند.