اسکولیوز به معنای انحراف جانبی ستون مهره است. وقتی ستون فقرات را از جلو نگاه میکنیم به صورت یک خط صاف عمودی دیده میشود و وقتی این خط، قوسی شکل میشود به آن اسکولیوز میگویند. دکسترو اسکولیوز شایع ترین نوع اسکولیوز است. اسکولیوز نوعی تغییر شکل ستون فقرات است که منجر به منحنی شدن ستون فقرات می شود. اگر ستون فقرات به سمت راست منحنی یا کج شود، به آن دکستروسکولیوز می گویند. اگر ستون فقرات به سمت چپ منحنی شود، به بیماری لووسکولیوز معروف است. از هر 100 نفر حدود 3 نفر دچار انحنای ستون فقرات هستند.
انحنای ستون فقرات به سمت راست باعث می شود ستون فقرات به جای خط مستقیم به شکل “C” یا “S” دیده شود. این وضعیت به طور معمول در نواحی میانی تا فوقانی پشت که به ستون فقرات توراسیک معروف است رخ می دهد.
اسکولیوز به طور کلی در کودکان 10 تا 15 ساله شایع تر است، زیرا در این زمان کودکان دوران رشد خود را تجربه می کنند. البته اگر علت اسکولیوز بیماری دیگری مانند ضعف عضلانی باشد ممکن است در سنین دیگر هم بروز پیدا کند.
علائم اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون مهره
مهمترین دلیل مراجعه بیماران به پزشک ارتوپد شکل تغییر یافته تنه است. نامتقارن شدن ستون فقرات، برجسته شدن یک طرف دنده ها و قفسه سینه، بالا بودن یک شانه نسبت به طرف مقابل از جمله این تغییر شکل هاست. این بیماری بندرت میتواند موجب درد، اختلال عصبی یا تنفسی شود. تشخیص اسکولیوز و بررسی اندازه انحراف جانبی ستون مهره با انجام رادیوگرافی ساده امکانپذیر است. در بسیاری از کشورها بچه ها در دوران مدرسه تحت بررسی های غربال گری قرار میگیرند و در صورت شک به وجود اسکولیوز فرد به متخصص ارتوپدی ارجاع داده میشود تا وجود یا عدم وجود آنرا بررسی کند. افراد مبتلا به اسکولیوز که دارای انحناهای شدید هستند، ستون فقرات منحنی ممکن است به اندام ها و نواحی دیگر بدن فشار وارد کند. این فشار باعث بروز علائم شدید زیر می شود:
-
درد پا
-
کمردرد
-
تنگی نفس
-
درد قفسه سینه
-
فشرده شدن ریه
-
مشکل در دفع ادرار یا مدفوع
علت ابتلا به دکسترو اسکولیوز چیست؟
ابتلا به اسکولیوز می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. رایج ترین نوع آن اسکولیوز ایدیوپاتیک است. هیچ علت مشخصی برای ابتلا به این وضعیت وجود ندارد. اسکولیوز ایدیوپاتیک در 80 درصد افراد مبتلا به اسکولیوز رخ می دهد.به نظر می رسد برخی افراد استعداد ژنتیکی ابتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک را داشته باشند. 30 درصد از افرادی که به این وضعیت مبتلا هستند در میان اعضای خانواده خود، افراد مبتلا به اسکولیوز دارند.
انواع اسکولیوز کدامند؟
اسکولیوز انواع متفاوتی دارد
مهمترین عامل در تعیین نوع اسکولیوز۱- سن شروع آن ، ۲- سن تشخیص آن ، ۳- داشتن بیماری زمینه ای است که باعث اسکولیوز می شود. اینک به شرح انواع اسکولیوز می‌پردازیم :
۱ - اسکولیوز مادرزادی :
در این بیماری هنگامی که بچه متولد می شود یکی از استخوانهای مهره او به شکل مهره کامل درست نشده و در واقع یک نیم مهره است. بنابراین این نوع اسکولیوز در دوران نوزادی یا در دوران شیرخوارگی تشخیص داده می شود و معمولاً پیشرفت سریعی دارد و هرچه کودک بزرگتر میشود اسکولیوز او نیز بزرگتر میشود.
۲- اسکولیوز شیرخوارگی :
این نوع اسکولیوزها علل مادرزادی ندارند. یعنی مهره های بیمار ساختمان طبیعی دارند اما به عللی دچار کجی و چرخش ستون مهره ها می شوند این نوع اسکولیوزها هم اسکولیوز شیرخواران نامیده می شود و در معرض پیشرفت هستند. بنابراین تفاوت اسکولیوز مادرزادی با اسکولیوز شیرخواران این است که در اسکولیوز مادرزادی یکی از مهره ها به صورت نصف درست شده است ، در صورتی که در اسکولیوز شیرخواران مهره ها کامل تشکیل شده‌اند . به طور کلی هر دو نوع اسکولیوز در سنین پایین تشخیص داده می‌شوند و لی پیشرفت اسکولیوز مادرزادی بیشتر از اسکولیوز شیرخوارگی است.
۳- اسکولیوز نوجوانان یا ایدیوپاتیک یا کسانی که در حوالی سن بلوغ هستند:
این نوع اسکولیوز شایع‌ترین نوع اسکولیوز است و علت آن مشخص نیست و اسکولیوز ایدیوپاتیک نامیده میشود معمولاً بین سنین ۱۲تا ۱۶ سالگی تشخیص داده می شود.
۴- اسکولیوز بالغین
این نوع اسکولیوز پس از سن بلوغ و پس از هجده سالگی تشخیص داده می شود .اگردر افراد زیر ۵۵ سال تشخیص داده شود معمولاً اسکولیوز ایدیوپاتیکی بوده است که دیر تشخیص داده شده است و اگر فردی پس از سن ۵۵ سالگی دچار اسکولیوز شود اسکولیوز نوع دژنراتیو نامیده میشود. یعنی به علت فرسوده شدن ستون مهره ها به تدریج ستون مهره ها از حالت شاقولی خارج میشود و به راست یا چپ قوس برمی‌دارند.
درمان اسکولیوز چیست ؟
اساس درمان اسکولیوز بر اساس دو اصل می باشد ۱- تجویز بریس برای بیمار۲- تحت نظر گرفتن وی می باشد. هر چه سن بیمار پایین تر باشد اثر بریس بیشتر است. در اسکولیوزهای بالای ۲۰ درجه توصیه می شود که بیمار از بریس استفاده کند و هر چه مدت زمان بیشتری از بریس استفاده کنند قاعدتاً نتیجه بهتری از آن میگیرند. هدف از دادن بریس اولا جلوگیری از پیشرفت بیماری است و در درجه دوم در موارد نادری اسکولیوز بیمار را ممکن است کمتر کند. از لحاظ علمی باید بریس، به مدت ۲۲ ساعت در روز پوشیده شود. هنگام ورزش بیمار مجاز است که بریس خود را باز کند. اصول درمانی دوم تحت نظر گرفتن بیماران است. بیماران اسکولیوز چه از بریس استفاده کنند و چه نکنند باید حداقل هر ۶ ماه به طبیب خود مراجعه کنند و مورد ارزیابی قرار گیرند.
اصولا استفاده از بریس بر مبنای رشد است. بنابراین در فردی که رشد وی متوقف شده است معمولاً بریس در درمان وی اثری ندارد. برای متوجه شدن اثر بریس مثالی میزنیم فرض کنیم نهال درختی کج است. برای صاف کردن آن از قدیم الایام چوب راستی در کنار نهال قرار می‌دهند و نهال را با نخ یا طناب به دور چوب راست میبندند. با افزایش رشد درخت به تدریج نهال صاف می شود. قاعدتاً هرچه نهال جوان تر و باریک تر باشد نتیجه بهتری از این کار خواهیم گرف. در قوس های بالاتر از ۵۰ درجه و در مواردی که اسکولیوز بیمار پیشرفت می کند یعنی از درجه کمتری به درجه بیشتری تبدیل می شود ، لازم است که بیمار مورد عمل جراحی قرار گیرد.
جراحی اسکولیوز چیست ؟
اسکولیوز را به دو دلیل عمل می کنیم یکی به علت مسائل زیبایی و دیگری در اسکولیوز های پیش رونده .
معمولاً اسکولیوز های بیشتر است ۳۰ درجه از لحاظ زیبایی در بدن نوجوانان عمل می شوند خصوصا اگر قوس بیمار در ناحیه کمر باشد. زیرا در این گونه جوانان شانه ها و لگن بیمار در یک سطح نیست.
در مواردی نیز اسکولیوز را برای جلوگیری از پیشرفت آن عمل می کنیم. به طور کلی قوس بالاتر از ۴۰ درجه در افرادی که در حال رشد هستند و قوس بالاتر از ۵۰ درجه در بیمارانی که رشد آنها تمام شده است نیاز به جراحی دارند.
نتیجه عمل جراحی اسکولیوز
هرچه در سن پایین تری انجام شود جراحی نتیجه بهتری دارد. امروزه با پیشرفت جراحی نتیجه عمل جراحی اسکولیوز ها خوب است و در حدود ۲ درصد موارد احتمال ضایعه عصبی برای بیمار وجود دارد و معمولاً اسکولیوز ها با یک روش جراحی از پشت با گذاشتن پیچ در مهره ها و وصل کردن آنها به یک میله به میزان قابل قبولی بهبود می یابند. چون اکثر قوس اسکولیوز در ناحیه پشتی است. معمولا محدودیت حرکتی برای بیمار ایجاد نمی شود و بیمار می تواند به جلو و عقب خم شود. هر چه سن اسکولیوز بالاتر می‌رود ، عمل جراحی ، مشکل‌تر میشود ، زیرا ستون فقرات انعطاف پذیری خود را از دست می‌دهند و جراح مشکل‌تر میتواند اسکولیوز را اصلاح کند. در اسکولیوزهای پیشرفته و غیر قابل اصلاح دو عمل جراحی برای بیمار انجام میشود. اول از جلو قفسه سینه را باز می کند و دیسک های بیمار را برمی دارند تا ستون مهره ها قابل انعطاف شوند و از پشت نیز برای بیمار پیچ گذاشته میشود و پیچ ها به دو میله موازی در طرف راست و چپ متصل می‌شوند و پیوند استخوانی داده میشود تا اسکولیوز اصلاح شود. در مورد کودکانی که در حال رشد هستند ، از میله های قابل رشد استفاده می کنند .یعنی هر ۶ ماه کودک مراجعه می‌کند و جراح میله های بیمار را بلند تر می کند تا تنه بیمار نیز رشد کند.
جراحی اسکولیوز مادرزادی
اصول جراحی اسکولیوز مادرزادی ، برداشتن مهره ای است که کامل تشکیل نشده و به عبارت دیگر برداشتن نیم مهره است و این کار هم از طریق عمل از طریق پشت قابل انجام است ونتیجه جراحی نیز خوب است قاعدتاً هرچه عمل در سنین پایین تر این کار انجام شود نتیجه بهتری می دهد. در اسکولیوز شیرخواران نیز چون یک طرف رشد بیشتری دارد یک طرف رشد کمتری دارد طرفی که رشد بیشتری دارد را اگر پیوند استخوانی بدهیم معمولاً ، افزایش سن و رشد مهره ها در آینده باعث میشود ستون مهره ها صاف شود.
روش های غیر جراحی برای درمان دکسترو اسکولیوز
اگر میزان انحنای ستون فقرات کمتر از 25 درجه بوده و اسکولیوز در حال پیشرفت نباشد، پزشک هر 6 تا 12 ماه یکبار از اشعه ایکس و احتمالاً آزمایشات تصویربرداری دیگر برای کنترل وضعیت شما استفاده می کند. برخی از گزینه های غیر جراحی که می توانند به کاهش انحنای ستون فقرات کمک کنند، عبارتند از:
استفاده از بریس: اگر انحنای ستون فقرات بین 25 تا 45 درجه باشد، پزشک ممکن است برای حمایت از ستون فقرات، استفاده از بریس را توصیه کند. پوشیدن بریس نمی تواند اسکولیوز را درمان کند، اما از شدیدتر شدن وضعیت پیشگیری می کند.
درمان کایروپکتیک: همچنین درمان کایروپراکتیک نیز می تواند به روش غیر تهاجمی به درمان اسکولیوز کمک کند. البته باید توجه داشته باشید که ممکن است در کنار کایروپراکتیک به اشکال دیگری از درمان هم نیاز داشته باشید.
فیزیوتراپی: ابتلا به اسکولیوز در اغلب موارد باعث عدم تعادل عضلات بدن می شود. فیزیوتراپی برای رفع این مشکل گزینه بسیار مناسبی است. در طول درمان فیزیوتراپی عضلات کوتاه و تنگ دوباره انعطاف پذیری خود را به دست می آورند و از طرفی عضلات ضعیف قوی تر شده و به ستون فقرات کمک می کنند که در راستای صحیح قرار بگیرد.
حرکات اصلاحی: یکی از روش های کاهش درد و جبران دامنه حرکتی محدود در ستون فقرات، افزایش تحرک و قدرت باسن است. به نظر می رسد ورزش هایی که باعث کشش ستون فقرات، گسترش قفسه سینه و تقویت عضلات پشت می شوند، علائم اسکولیوز را بهبود می بخشند. همچنین روش های مختلف دیگر مانند ماساژدرمانی، آب درمانی و تمرینات پیلاتس نیز می توانند به درمان علائم دکترواسکولیوز کمک کنند.
در سایت www.TeleVisit24.comتنها با وارد کردن نام و نام خانوادگى و شماره موبایل و ثبت نام در سامانه تله ویزیت ، بلافاصله و حداکثر طى مدت ٢٤ ساعت پاسخ خود را از بهترین پزشکان متخصص دریافت کنید.