یبوست اختلالی در سیستم گوارشی است که در آن فرد برای دفع مدفوع دچار مشکل میشود. در اغلب موارد این عارضه به این دلیل بروز می‌کند که رودۀ بزرگ به میزان بیش از حد آب موجود در پس ماندۀ غذای موجود در کولون (رودۀ بزرگ) را جذب کرده است.
هر قدر حرکت غذا در دستگاه گوارش کندتر صورت گیرد، میزان بیشتری از آب موجود در آن توسط رودۀ بزرگ جذب خواهد شد. در این روند مدفوع خشک و سفت میشود.وقتی چنین اتفاقی رخ دهد دفع مدفوع (تخلیۀ روده‌ها) ممکن است به کاری بسیار دردناک تبدیل شود.این مقاله علل اصلی بروز یبوست را پوشش داده و به راههای درمان و پیشگیری از یبوست میپردازد.
علل یبوست
یبوست وقتی بروز می‌کند که روده بزرگ میزان بیش از حدی از آب را جذب مینماید؛ این وضعیت میتواند بر اثر کندی یا ضعف انقباضات عضلات کولون رخ دهد که باعث میشود مدفوع به کندی در روده حرکت کرده و آب بیشتری از دست بدهد.
موارد زیر شایع‌ترین علل بروز یبوست محسوب می‌شوند:
1) فقدان یا کمبود فیبر در رژیم غذایی
مردمی که رژیم غذایی آنان حاوی مقدار زیادی فیبر است به شکل قابل ملاحظهای کمتر دچار یبوست می‌شوند.
این موضوع مهم است که غذاهایی مثل انواع میوه و سبزیجات و غلات کامل که غنی از فیبر هستند مصرف شود. فیبر باعث تقویت حرکات روده و پیشگیری از یبوست میشود.
غذاهای کمفیبر شامل موارد زیر است:
غذاهای پرچربی، مثل پنیر، گوشت و تخم مرغ.
(2کمبود فعالیت جسمانی
در صورتی که فردی دارای زندگی بسیار کمتحرکی باشد امکان بروز یبوست در وی بسیار افزایش مییابد به ویژه وقتی که فرد پا به سن گذاشته باشد.
در مورد افرادی که برای مدتی طولانی، روزها یا هفته، بستری بودهاند، ریسک بروز یبوست به شکل قابل ملاحظهای افزایش مییابد. برخی بر این باورند که فعالیت جسمانی سطح متابولیسم را در ما افزایش میدهد، و باعث میشود تا فرآیند دفع در بدن ما با سرعت بیشتری انجام گیرد.
افراد مسن در مقایسه با افراد جوان گرایشی به گذراندن زمان بیشتری از زندگی در حالت سکون و عدم فعالیت جسمانی دارند و بنابراین ریسک بروز یبوست در آنان بیشتر است. مردم فعال از نظر جسمانی در مقایسه با مردم غیر فعال بسیار کمتر احتمال دارد که دچار یبوست شوند.
(3 برخی داروها
شایع‌ترین داروهای موجب بروز یبوست شامل موارد زیر هستند:
• داروهای ضد درد نارکوتیک (مخدر) شامل کدئین (تاینلول)، اکسیکودون (پرکوست)، و هیدرومورفون (دیلادید)
• داروهای ضد افسردگی شامل آمیتریپتیلین (الاویل) و ایمیپرامین (توفرانیل)
• داروهای ضد تشنج شامل فنیتوئین (دیلانتین) و کاربامازپین (تگریتول)
• مکملهای آهن
• داروهای بلوک کنندۀ کانال کلسیم شامل دیلتیازم (کاردیزم) و نیفدپین (پروکاردیا)
• آنتیاسیدهای حاوی آلومینیم شامل آمفوژل و بیسالژل
• دیوررتیکها شامل کلوروتیازید (دیوریل)
(4شیر
برخی از مردم پس از خوردن شیر و محصولات تهیه شده از آن دچار یبوست می‌شوند.
5) سندرم روده تحریکپذیر
مردمی که دچار سندرم روده تحریکپذیر (IBS) هستند، در مقایسه با دیگر مردم به کرات دچار یبوست می‌شوند.
(6بارداری
بارداری سبب بروز تغییراتی میشود که میتوانند زنان را در مقابل ابتلا به یبوست آسیبپذیرتر کنند. همچنین رشد رحم ممکن است باعث ایجاد فشار بر روده شود که این سبب کند شدن عبور غذا از روده میگردد.
(7پیری
همچنان که پیر می‌شویم متابولیسم ما کند میشود، که نتیجۀ آن فعالیت کمتر روده است. عضلات دستگاه گوارش در پیری دیگر همانند گذشته خوب عمل نمیکنند.
(8تغییر در روال متعارف زندگی
وقتی سفر میکنیم روال نرمال زندگی ما تغییر می‌کند. این موضوع میتواند بر سیستم گوارش ما تأثیر بگذارد، که نتیجه‌اش در برخی اوقات بروز یبوست است. خوردن غذا در زمانی متفاوت، به بستر رفتن و از خواب بیدار شدن در زمان متفاوت و نیز تغییر زمان رفتن به توالت از جمله تغییراتی است که در سفر رخ میدهد. تمامی این تغییرات میتواند باعث افزایش ریسک بروز یبوست شود.
(9استفاده بیش از حد از ملین‌ها
برخی از مردم بر این باورند که ما باید روزانه دستکم یک بار به توالت برویم. این موضوع صحت ندارد. به هر جهت برای اطمینان از رخ دادن این اتفاق برخی از مردم به خوددرمانی و استفاده از ملین‌ها روی میآورند.
ملین‌ها مؤثرند؛ آنها به حرکات روده کمک میکنند. به هر جهت استفاده از این داروها در درازمدت باعث عادت کردن بدن به عملکرد آنها میشود و به تدریج دوز اثربخش آنها برای رسیدن به تأثیرات قبلی افزایش پیدا می‌کند. استفاده از مواد ملین ممکن است به شکل عادت درآید. وقتی فرد به مواد ملین وابستگی پیدا کند، در صورت توقف مصرف آنها ریسک بالایی برای ابتلا به یبوست در فرد وجود خواهد داشت.
(10نرفتن به توالت در زمان نیاز به آن
اگر افراد الزام به تحقق حرکات روده را نادیده بگیرند، این الزام احساس نیاز به تدریج از بین میرود تا اینکه فرد دیگر نیازی به رفتن به توالت احساس نمیکند. هر قدر این تأخیر طولانیتر شود، میزان خشکی و سفتی مدفوع بیشتر خواهد شد.
(11عدم نوشیدن آب به مقدار کافی (کمآبی بدن)
اگر یبوست پیشتر گریبانگیر فرد شده باشد ممکن است نوشیدن آب و مایعات بیشتر کمکی به رفع مشکل نکند. به هر جهت، نوشیدن مقدار کافی آب به شکل منظم خطر بروز یبوست را کاهش میدهد.
بسیاری از سوداها و نوشابه‌ها حاوی کافئین هستند که میتواند سبب کمآبی بدن و تشدید یبوست شود. الکل نیز باعث ایجاد کمآبی در بدن میشود و مصرف الکل باید از سوی افراد دچار یبوست یا بسیار آسیب‌پذیر در برابر آن، متوقف شود.
12) مشکلات مربوط به روده بزرگ یا راست روده
تومورها میتوانند باعث انسداد معـبرها و سبب بروز یبوست شوند. همچنین جراحت بافت (چسبندگی)، دیورتیکولوز، و باریک شدن غیر نرمال کولون یا راست روده (تنگی کولورکتال) میتواند یبوست به دنبال داشته باشد.
مردم دچار بیماری هیرشسپرونگ در مقابل یبوست آسیب‌پذیر هستند (یک نقص مادرزادی که در آن برخی سلولهای عصبی در رودۀ بزرگ فرد وجود ندارد(.
(13برخی بیماریها و اختلالات
برخی بیماریها گرایشی به کند کردن حرکت مدفوع از طریق رودۀ بزرگ، راست روده یا مقعد نشان داده و سبب یبوست می‌شوند. این بیماریها در زیر فهرست شده است:
• اختلالات مغز و اعصاب
مالتیپل اسکلروزیس (MS)، بیماری پارکینسون، سکته مغزی، جراحت‌های طناب نخاعی، شبه انسداد مزمن فاقد علامت رودهای.
• اختلالات غدد درونریز و متابولیک
اورمی، دیابت، هیپرکالمی، کنترل ضعیف گلیسمی، پرکاری تیروئید.
• بیماریهای سیستمیک
اینها گروهی از بیماریها هـستند کـــه به برخی از دستگاهها و بافتهای بدن آسیب میزنند یــا بر کل بدن تأثیر منفی میگذارند که از جملۀ آنها میتوان به لوپوس، اسکلرودرمی، و امیلوئیدوز اشاره کرد.
• سرطان
عمدتاً به علت داروهای ضد درد و شیمی درمانی. همچنین اگر تومور باعث فشرده شدن یا انسداد در سیستم گوارش گردد.
درمان یبوست
در اغلب موارد یبوست بدون نیاز به درمان یا ایجاد خطری برای سلامت خود به خود رفع میشود.
درمان یبوست برگشت کننده ممکن است شامل تغییرات سبک زندگی مثل ورزش بیشتر، خوردن فیبر غذایی بیشتر و نوشیدن آب بیشتر باشد.
به طور معمول ملین‌ها با موفقیت اغلب موارد یبوست را برطرف میکنند - اما باید در استفاده از آنها مراقب بود و فقط در صورت لزوم آنها را به کار برد. در موارد شدیدتر یبوست فرد ممکن است به استفاده از داروهای نسخهای نیاز داشته باشد.
فهم علت بروز یبوست اهمیت دارد - چرا که ممکن است یک بیماری اصلی پشت بروز آن وجود داشته باشد. برخی افراد دچار یبوست برگشت کننده از یک دفترچه یادداشت روزانه برای ثبت حرکات روده، مشخصات مدفوع و دیگر عواملی که ممکن است به دکتر در تشخیص علت یبوست و ارائه بهترین راهکارهای درمانی کمک نمایند، استفاده میکنند.
برخی متخصصان گوارش چنین تفسیر میکنند که مردمی هستند که وقت کافی برای انجام حرکات رودۀ خود قائل نمیشوند. باید برای رفتن به توالت وقت کافی قائل شد و عمل دفع را بدون استرس و اختلال به پایان برد، و نباید نیاز رفتن به توالت و حضور در آنجا را نادیده گرفت.
ملین‌های غیر نسخهای
از این ملین‌ها فقط در صورت نیاز و به عنوان آخرین گزینه استفاده کنید:
• محرکها
آنها باعث می‌شوند تا عضلات روده‌ها به شکل ریتمیک منقبض شوند. از این داروها میتوان به کورکتول، دولکولاکس، و سنوکوت اشاره کرد.
• لوبریکانتها یا لیزکنندهها
آنها به پایین رفتن آسانتر مدفوع در رودۀ بزرگ کمک میکنند. این داروها شامل روغن معدنی و فلیت است.
• نرمکنندههای مدفوع
آنها باعث سیراب شدن مجدد (مرطوب شدن) مدفوع می‌شوند. کولاس و سورفاک از این گروه دارویی هستند.
• مکملهای فیبر
این مکمل‌ها شاید ایمنترین انواع ملین‌ها باشند. آنهـا هـمچنین ملین‌های وفور نامیده می‌شوند. از این گروه میتوان به فیبرکان، متاموسیل، کُنزیل، سروتان، و سیتروسل اشاره کرد، و همگی آنها باید با آب فراوان استفاده شوند.
• اسمزی
آنها باعث ایجاد تسهیل در عبور آب از طریق رودۀ بزرگ می‌شوند. این داروها شامل سفولاک، سوربیتول و میرالاکس هستند.
• ملین‌های سالین
این داروها آب را به درون رودۀ بزرگ میبرند. شیر منیزی از این گروه دارویی است.
• فعال کنندههای کانال کلراید
گرفتن این داروها نیاز به نسخه دارد و لوبیپروستون (امیتیزا) از جملۀ آنها است.
• آگونیستها 5 H4 -
آنها رهش آب در روده‌ها را افزایش میدهند و سرعت عبور پس ماندۀ غذا از رودۀ بزرگ را بالا میبرند. پریوکالوپراید از این گروه داروها است.
هشدار:
- در صورتیکه یبوست با تهوع، استفراغ، خونریزی مقعد، سرگیجه و یا ضعف همراه شود، هرگز خود درمانی نکنید و فوراً با پزشک تماس بگیرید.
امیدواریم که توانسته باشیم به این پرسش ( علایم و درمان یبوست ) پاسخ مناسب داده باشیم. همچنین می‌توانید سوالات خود را از پزشکان متخصص در تله ویزیت بپرسید.
👇 اینجا را کلیک کنید 👇
www.TeleVisit24.com
تنها با وارد کردن نام و نام خانوادگى و شماره موبایل و ثبت نام در سامانه تله ویزیت، بلافاصله و حداکثر طى مدت ٢٤ ساعت پاسخ خود را از بهترین پزشکان متخصص دریافت کنید و دیگر نگران سلامت خود نباشید.