منظور از هیپوناترمی یا کم‌سُدیمی خون، کاهش سطح یون سدیم در خون بدن است. سدیم یک الکترولیت است و به تنظیم میزان آب داخل و خارج سلولها کمک می کند.
در هیپوناترمی، یک یا چند عامل از یک بیماری زمینه‌ای پزشکی گرفته تا نوشیدن بیش از حد آب، باعث رقیق شدن سدیم موجود در بدن می شود. وقتی این اتفاق می افتد، سطح آب بدن افزایش یافته و سلول ها متورم می شوند. این تورم می تواند اختلالات خفیف یا شدید بسیاری را ایجاد کند.
هدف از درمان هیپوناترمی رفع بیماری زمینه ای می باشد. بسته به علت هیپوناترمی، ممکن است با کاهش آب مصرفی مشکل به سادگی حل شود. در موارد دیگر هیپوناترمی، امکان دارد به محلول های الکترولیت وریدی و دارو نیاز داشته باشید.
انواع هیپوناترمی
حال با این مقدمه میتوان هایپوناترمی را به چهار دسته تقسیم کرد:
-
هیپوناترمی هیپوولمیک : در این حالت مقدار کل آب بدن کاهش یافته است ولی مقدار سدیم بدن نسبت به آب کاهش بیشتری داشته است و با توجه به نسبت ذکر شده غلظت نمک در مجموع کم می‌شود (هر دو کاهش، اما سدیم کاهش بیشتر)
-
هیپوناترمی یوولمیک : در این حالت مقدار آب کل بدن اندکی افزایش یافته و مقدار سدیم ثابت مانده است .
-
هیپوناترمی هیپرولمیک : هم سدیم و هم آب بدن افزایش یافته اند اما مقدار آب افزایش بیشتری داشته است.
-
دریافت مواد محلول اندک : ورود بی رویه آب بدون الکترولیت به بدن (سدیم تقریبا ثابت است)
علائم هیپوناترمی یا کمبود سدیم
علائم و نشانه های هیپوناترمی شامل:
-
تهوع و استفراغ
-
سردرد
-
گیجی
-
از دست دادن انرژی، خواب آلودگی و خستگی
-
بی قراری و تحریک پذیری
-
ضعف عضلانی، اسپاسم یا گرفتگی عضله
-
تشنج
-
کما
تشخیص هایپرناترمیا
هایپرناترمیا اغلب از طریق آزمایش خون تشخیص داده می شود. البته می توان از آزمایشات ادرار برای شناسایی مقادیر بالای سدیم به همراه غلظت ادرار استفاده کرد. آزمایش خون و ادرار هر دو آزمایش سریع و با حداقل تهاجمی برای تشخیص این بیماری هستند که نیازی به آماده سازی ندارند. آزمایش های تشخیصی جانبی به سابقه پزشکی و علائم بیمار بستگی دارد.
درمان هیپوناترمیا
هایپرناترمیا می تواند به سرعت (در 24 ساعت) رخ دهد یا با گذشت زمان (بیش از 24 تا 48 ساعت) به صورت تدریجی رخ دهد. تمام درمان ها بر اصلاح مایعات و سدیم موجود در بدن تمرکز دارند. در موارد خفیف، ممکن است با افزایش مصرف مایعات این بیماری درمان شود و در موارد شدیدتر، احتمالاً بیمار به تزریق مایعات در خون نیاز پیدا می کند.
پیشگیری هیپوناترمیا
بیماری های زمینه ای را درمان کنید:درمان بیماری های زمینه ای مانند نارسایی غده فوق کلیوی، می تواند در پیشگیری از کمبود سدیم خون موثر باشد.
اگر یک بیماری خاصی دارید که خطر ابتلا به هیپوناترمیا را افزایش می دهد یا داروهای ادرارآور مصرف می کنید، از علائم و نشانه های این بیماری آگاه باشید و در صورت بروز آن ها با پزشک خود برای جایگزین کردن داروها مشورت کنید.
در حین انجام فعالیت های پر فشار احتیاط کنید:ورزشکاران در طول مسابقه و فعالیت های شدید ورزشی باید به اندازه تشنگی و نیاز خود آب یا مایعات دیگر بنوشند. در هنگام شرکت در برنامه های استقامتی و فعالیت های شدید از پزشک خود در مورد جایگزینی آب با نوشیدنی های ورزشی حاوی الکترولیت مشورت بگیرید.
به اندازه کافی آب بنوشید:نوشیدن آب برای سلامتی بسیار مهم است، بنابراین مایعات کافی بنوشید. اما در خوردن آن زیاده روی نکنید. تشنگی و رنگ ادرار معمولاً بهترین نشانه های میزان آب مورد نیاز بدن است. اگر تشنه نیستید و ادرار شما به رنگ زرد کمرنگ است، به احتمال زیاد آب بدن شما کافی است