اگر قبلا با انرژی و شاد بودید و مدتی است که احساس خستگی و ناتوانی می کنید ممکن است دچار کمبود آهن باشید. فقر آهن یکی از شایع ترین کمبودهاست و خانم ها بیشتر از آقایان در خطرش قرار دارند، دلیلش هم عادت ماهیانه است. وقتی به اندازه کافی آهن در بدن نباشد تا هموگولوبین تولید کند دچار کم خونی می شوید. هموگولوبین مهمترین جزء سلول های قرمز خون است و نقش حمل کننده اکسیژن در بدن را به عهده دارد.
اگر در بدنتان هموگلوبین کافی نداشته باشید ، بافت‌ها و ماهیچه‌هایتان اکسیژن کافی دریافت نمی‌کنند و عملکرد موثری نخواهد داشت. این وضعیت تبدیل به بیماری کم خونی یا آنمی می‌شود.
آنمی انواع گوناگونی دارد و هر کدام علت‌های خاص خود را دارند. فقر آهن، شایع‌ترین نوع آنمی است. دیگر انواع آنمی می‌توانند ناشی از کمبود ویتامین B۱۲ یا فولات (اسید فولیک) در بدن باشند.
علل به وجود آمدن کم خونی فقر آهن
کم خونی فقر آهن به تدریج و در ادامه کمبود دریافت، جذب یا افزایش دفع آهن و کاهش ذخیره آهن بدن (Ferritin) ایجاد می‌شود.
این بیماری علل متفاوتی دارد که کمبود تغذیه‌ای آهن (کمبود دریافت) از مهمترین آنها است. همچنین برخی بیماری‌های مرتبط با دستگاه گوارش مانند سلیاک و کمبود اسید معده نیز موجب کاهش جذب آهن می‌شوند.
دفع یا از دست دادن آهن به دلایل مختلف مانند عادت ماهیانه، خونریزی (در سوانح یا به طور مداوم مانند وجود خون مخفی در مدفوع) نیز از دلایل مهم کمبود آهن محسوب می‌شود.
کمبود دریافت و افزایش دفع آهن دو علت مهم کمبود آهن در بین زنان می‌باشد.
خونریزی‌های شدید در دوره عادت ماهیانه وضعیت آهن بدن را بدتر کرده و به مرور کم خونی فقر آهن ایجاد می‌شود.
نکته جالب اینکه بیشتر زنان نمی‌دانند که حجم خونریزی آنها در عادت ماهیانه بیش از حد معمول است و بنابراین مشکل کمبود آهن آنها به مرور پیشرفت خواهد کرد.
فقر آهن باعث علائم ناخوشایندی می‌شود که بر کیفیت زندگی تاثیر می‌گذارد. مثلا باعث اختلال در سلامت و تندرستی ، تمرکز و عملکرد می‌شود.
کم خونی فقر آهن موجب ایجاد علائمی مانند علائم زیر می‌شود:
-
خستگی
-
ضعف و بی حالی
-
بدخلقی
-
سرگیجه و سردرد
-
اختلال در فعالیت‌های سنگین عضلانی مانند ورزش
-
رنگ پریدگی پوست
-
آبی شدن بخش سفید رنگ چشم
-
ناخن‌های قاشقی شکل
-
التهاب مخاط دهان و زبان
-
تپش قلب
علائم تخصصی دیگری نیز از این بیماری وجود دارد که تشخیص آنها بر عهده پزشک است.
درمان کم خونی فقر آهن
چنانچه کم خونی فقر آهن تشخیص داده شود، درمان آن به دو روش زیر انجام می‌شود.
مداخلات دارویی و پزشکی
که بر اساس دلیل ایجاد کننده کم خونی، راهکارهای متفاوتی به کار گرفته می‌شود که مکمل یاری خوراکی آهن، تزریق وریدی آهن، استفاده از داروهای هورمونی، برطرف کننده مشکلات گوارشی، جلوگیری کننده از خونریزی‌های شدید در دوران عادت ماهیانه و… از جمله این راهکارهاست.
مداخلات تغذیه‌ای و رژیم درمانی
در این روش علاوه بر توصیه مکمل‌های خوراکی و توصیه غذاهای منبع آهن، رژیم غذایی مناسب برای بیمار تجویز می‌گردد تا دریافت آهن وی تنظیم شود.
اهمیت مداخلات تغذیه‌ای از این جهت است که درمان پزشکی معمولاً برای مدت کوتاهی تجویز شده و تثبیت شرایط بیمار و عدم بازگشت وی به وضعیت اولیه بر عهده مشاوره تغذیه و رژیم غذایی تنظیم شده است. بنابراین مداخلات رژیمی را جدی بگیرید.
فقر آهن می تواند منجر به علائم متعددی از جمله گیجی، خستگی مزمن و سردی دست و پا شود. پزشک معمولا با یک آزمایش ساده، فقر آهن را تشخیص می دهد. درمان آن ممکن است تجویز چندین ماه مصرف مکمل آهن باشد.
در مواردی که بیماری زمینه ای دیگری موجب فقر آهن شده، نیاز به درمان گسترده تری هست.