در این حالت غده تیروئید دیگر قادر نیست به اندازه کافی هورمون‌های تیروئیدی تولید نماید. بیماری کم‌کاری تیروئید، عارضه‌ای است که بدن دچار کمبود هورمون کافی تیروئید می‌باشد. از هر 100 نفر حدود 2 نفر مبتلا به کم‌کاری تیروئید هستند. میزان شیوع کم کاری تیروئید، باورنکردنی است و میلیون‌ها نفر از مردم در حال حاضر به این بیماری مبتلا هستند، اما از ابتلا خود به این بیماری آگاه نیستند.البته درجات خفیف‌تر کم‌کاری تیروئید شیوع بیشتری دارد. اگر کم‌کاری تیروئید درمان نشود معمولاً شدیدتر شده و شکایات ناشی از آن بیشتر می‌شود. در اندکی از موارد عوارض تهدید کننده حیات مانند نارسایی قلبی و اغما دیده می‌شود. کم‌کاری تیروئید با انجام آزمایش خون شناسایی و به راحتی قابل درمان است.
علت کم کاری تیروئید چیست؟
شایع‌ترین علت نارسایی غده تیروئید, التهاب آن به علت اشکال در سیستم ایمنی خود فرد اسـت که بیماری هاشیموتو نامیده می‌شود. معمولاً سیستم ایمنی بدن ما فقط در مقابل تهاجمات خارجی مانند باکتری‌ها و ویروس‌ها وارد عمل می‌شود و به خود بدن حمله نمـــی‌کند. در التهاب تیروئید به علت خودایمنی, سیستم ایمنی خود فرد, غده تیروئید را به اشتباه (به جای بیگانه) مورد تهاجم قرار می‌دهد و به آن آسیب می‌رساند. به طوری که ظرفیت تولید هورمون کاهش می‌یابد. بیمـــاری‌هــــای خــــود ایمن سرایت کننده نیستند ولی ممکن است در یک خانواده بیـــش از یک نفــر مبتلا شود. خانم‌ها استعداد بیشتری برای ابتلا به این بیماری‌ها دارند.
نوع دیگر, التهاب تیروئید پس از زایمان است که 5-11 درصد خانم‌ها را در فاصله کوتاهی پس از زایمان مبتلا می‌کند و معمولاً یک وضعیت موقتی است.
یک علت شایع دیگر نارسایی غـــده تیـــــروئید, درمان‌های انجام شده روی پرکاری تیروئید است. یعنی وقتی برای کنترل غده تیروئید پرکار از ید رادیواکتیو یا جـــــراحـــــی استفــاده می‌شود, چند ماه تا چند سال بعد تیروئید ممکن است کم‌کار شود.
درمان بسیاری از مشکلات تیروئید نیازمند عمل جراحی برای برداشتن کل غده تیروئید و یا قسمتی از آن است. هرچند اگر حجم کلی سلول‌های تولید کننده تیروئید نیز باقی بماند، باز هم به اندازه کافی پاسخگوی نیازهای بدن نیست و بیمار دچار کم کاری تیروئید خواهد شد. به یاد داشته باشید که اغلب هدف از عمل جراحی برای سرطان تیروئید، نیز همین است.
اما در مواقع دیگر، عمل جراحی شامل برداشتن یک نودول (گرهک) نگران کننده در غده تیروئید خواهد بود، که نیمی از غده تیروئید در گردن، سالم و دست نخورده باقی خواهد ماند. گاهی اوقات، لوب تیروئید باقی مانده و بافت ظریف (ایسم) قادر به تولید هورمون کافی برای تامین نیازهای بدن خواهد بود. اما برای سایر بیماران، ممکن است سالها بعد معلوم شود که بخش‌های باقی مانده تیروئید نمی‌تواند کاملاً پاسخگوی تقاضای بدن باشد.
در حدود 100 میلیـون نفر در سـراسر جهان ید کافی دریافت نمی‌کنند. یــــد یک مـــــاده شیمیـــایی است که تیـــــروئیـــــد از آن برای تولید هورمون استفاده می‌کند و کمبود شدید آن با کم‌کاری تیروئید همراه است. این مشکل با استفاده از نمک‌های یددار در ایران برطرف شده است.
علائم کم کاری تیروئید چیست؟
شکایات و نشانه‌های کم‌کاری تیروئید, درست عکس پرکاری تیروئید هستند. یعنی چون کمبود ترشح هورمون تیروئید وجود دارد همه واکنش‌های مربوط به سوخت و ساز بدن آهسته می‌شوند. کم کاری تیروئید شامل علائم زیر است:
-
اشتهای بیمار کم می‌شود
-
عدم تحمل به سرما
-
آهسته شدن حرکات
-
خشکی و زبری پوست
-
موهای شکننده
-
ضعف و خستگی
-
صدای خشن
-
یبوست
-
گرفتگی عضلاتی
همچنین بیمار ممکن است از موارد زیر شکایت کند:
-
ریزش مو
-
کاهش میل جنسی
-
کم شدن حافظه
-
خواب آلودگی در طی روز
-
مشکل تمرکز
-
بی‌حسی دست‌ها و پاها
-
افزایش وزن خفیف
-
صورت پف‌آلوده به ویژه چشم‌ها
-
خونریزی ماهیانه شدید و نامنظم
-
ترشح شیر از پستان‌ها
-
نازایی
-
گواتر (تورم غیرطبیعی در ناحیه جلوی گردن به علت بزرگ شدن غده تیروئید).
هر بیمار ممکن است تعدادی از این علائم کم کاری تیروئید را داشته باشد. تعداد این علائم بسته به شدت کمبود هورمون تیروئید و مدت زمانی که بدن از مقدار مناسب هورمون محروم شده است، متفاوت خواهد بود. اکثر افراد دارای ترکیبی از این نشانه‌ها هستند. گاهی اوقات، کم کاری تیروئید در برخی بیماران بدون علامت است، یا اینکه آنقدر نامحسوس است که بیماران متوجه آن نمی‌شوند.اگر علایم فوق را داشتید و پزشک پس از انجام آزمایش به شما گفت که مشکلی در تیروئیدتان وجود ندارد تعجب نکنید, چون بسیاری از شکایات فوق غیراختصاصی بوده و علل متعددی دارند.
چگونه کمک کاری تیروئید تشخیص داده می شود؟
مانند هر بیماری دیگر, مهم است که شما مراقب علایم اولیه هشدار دهنده کم‌کاری تیروئید باشید. کم کاری تیروئید اغلب می‌تواند با یک آزمایش خون ساده تشخیص داده شود. اما در برخی افراد، کار چندان ساده‌ای نیست و تست‌های مفصل‌تری مورد نیاز خواهد بود. مهمتر از همه، یک ارتباط خوب با برترین متخصص غدد تله ویزیت، مطمئناً مورد نیاز خواهد بود. البته قبل از انجام آزمایش پزشک شرح حال شما را اخذ کرده و سپس شما را معاینه می‌کند و در نهایت در صورت شک به کم‌کاری تیروئید درخواست آزمایش خون: شامل TSH (و اگر لازم باشد T4 و ...) می‌کند.
جهت ارتباط با متخصصین برتر تله ویزیت اینجا کلیک کنید
کم‌کاری تیروئید چگونه درمان می‌شود؟
با توجه به این که در این بیماری غده تیروئید قادر به تولید هورمون به اندازه لازم نمی‌باشد, درمان استاندارد, قرص‌های حاوی هورمون تیروئید هستند. این قرص‌ها هورمون مورد نیاز بدن را تامین می‌کنند. در اکثر موارد از لووتیروکسین استفاده می‌شود.
بیمار ممکن است ظرف 1-2 هفته پس از شروع درمان پاسخ اندکی را حس کند, اما پاسخ کامل به درمان با هورمون تیروئید اغلب تاخیر دارد و ممکن است چندین هفته طول بکشد.
معمولاً 2-3 ماه پس از شروع درمان آزمایش خون برای اندازه‌گیری هورمون‌ها تکرار می‌شود تا مقدار لووتیروکسین براساس آن تعدیل شود. این روند ممکن است چندین بار تا رسیدن به سطح طبیعی هورمون در خون تکرار شود. پس از این که مقدار مناسب دارو برای هر فرد مشخص شد پزشک شما ممکن است آزمایش‌های هورمونی را سالی یک بار درخواست نماید.
لووتیروکسین روزانه یک بار مصرف می‌شود که ترجیحاً به هنگام صبح است. خیلی مهم است که بیمار مقدار صحیح دارو را دریافت کند. گاهی بیماران جهت تسریع در بهبودی و یا سعی در کاهش وزن مقدار بیش از حد نیاز از این قرص‌ها مصرف می‌کنند, این کار می‌تواند منجر به بروز علایم پرکاری تیروئید شود که در آن بیش از نیاز بدن هورمون در خون وجود دارد و در طولانی مدت ممکن است مشکلاتی از قبیل پوکی استخوان یا بیماری قلبی ایجاد شود.
در کم کاری تیروئید باید چه مدت دارو مصرف کرد؟
اکثر بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید لازم است مصرف دارو را برای باقی عمر ادامه دهند, اما مقدار دارو در سال‌های بعدی ممکن است نیاز به تعدیل داشته باشد.
در چه وضعیت‌هایی ممکن است نیاز به دارو افزایش یابد؟
اگـــــر وزن بیمار بیشتر شود, در صورتی که خانم مبتلا به کم‌کاری تیروئید باردار شـــــود, بعضی بیماری‌های گوارشی که منجر به اختلال جذب لووتیروکسین می‌شوند, رژیم غذایی پرفیبر و کلستیرامین (داروی پایین آورنده کلسترول خون), آنتی اسیدهای حاوی کلسیم یا آلومینیوم یا قرص‌های آهن می‌توانند در جذب لووتیروکسین مشکل ایجاد نمایند. لذا مقدار مصرف لووتیروکسین بایستی در موارد فوق افزایش یابد. و یا در مورد داروها لووتیروکسین در زمان‌های دیگری از شبانه‌روز مصرف شود. همچنین داروهای ضدتشنج و ریفامپین با تسریع دفع لووتیروکسین ممکن است نیاز به آن را افزایش دهند.
در چه وضعیت‌هایی ممکن است نیاز به دارو کاهش یابد؟
با بالا رفتن سن, پس از نوزادی, و در صورتی که وزن بیمار کم شود نیاز به دارو ممکن است کاهش یابد.
مصرف لووتیروکسین در دوران بارداری بی‌خطر است و خانم باردار مبتلا به کـم‌کاری تیروئید نباید به هیچ وجه دارو را قطع کند. ممکن است در طی بارداری مقادیر بیشتری از دارو مورد نیاز باشد. معمولاً مراقبت‌ها در فواصل کوتاه‌تری بایستی انجام شود. پس از باردار شدن در مراحل اولیه ممکن است هر 4 هفته بررسی انجام شود. پس از این که مقدار مناسب لووتیروکسین در بارداری مشخص شد, فواصل مراقبت‌ها را می‌توان تقریباً هر سه ماهه یک بار نمود. زنان مبتلا به کم‌کاری تیروئید که در طی بارداری سطح هورمون‌های تیروئید خونشان با دقت تنظیم شده باشد فرزندان طبیعی خواهند داشت. پس از زایمان مقدار دارو بایستی مجدداً تعدیل شود.
به خاطر داشته باشید:
- فقط همان مقدار از دارو که توسط متخصصین غدد تله ویزیت تجویز شده است را مصرف نمایید و هرگز خودسرانه مصرف دارو را کم یا زیاد نکنید.
- در صورتی که علامی دال بر کم‌کاری یا پرکاری تیروئید احساس می‌کنید با متخصص غدد تله ویزیت در میان بگذارید.
- جهت حصول اطمینان از این که کم‌کاری تیروئید شما به خوبی تحت کنترل باقی مانده است در فواصل تعیین شده به متخصص غدد خود در تله ویزیت را آنلاین ملاقات کنید.
-خوشحال باشید که بیماری شما مهم ولی به راحتی قابل درمان است. با مصرف مرتب دارو و مراجعه به هنگام با یک فرد سالم تفاوتی نخواهید داشت.
*چند نکته از تله ویزیت
در دوران اپیدمی کرونا و شیوع همه گیری ویروس بدیهی است که شما بیماران عزیز نگران رفت و آمد مکرر به مراکز درمانی هستید. به همین دلیل سامانه تله ویزیت (TeleVisit24) با بهترین متخصصین غدد آماده خدمت رسانی به شما عزیزان به صورت آنلاین و بدون نیاز مراجعه حضوری هست. چنانچه هر سوالی در مورد مشکلات مربوط غدد دارید و احساس می کنید احتیاج به ویزیت پزشک دارید به راحتی به صورت آنلاین از طریق سامانه تله ویزیت توسط برترین متخصصین غدد تله ویزیت ویزیت شوید. متخصصین ما با گرفتن شرح حال کامل در مورد علائم و مشکلات پیش آمده از بیماری شما در صورت نیاز امکان صدور نسخه، تجویز دارو و آزمایش برای بررسی بیشتر را خواهند داشت.