اثرات ویتامین K بر سلامتی بدن

ویتامین کا یا ویتامین K یک گروه از ساختار مشابه، محلول در چربی ویتامین‌هایی است که بدن انسان برای اصلاح پروتئین‌های خاصی که برای انعقاد خون است و همچنین در استخوان و دیگر بافت‌ها به آن احتیاج دارد.تعدیل پروتئین‌ها اجازه می‌دهد که آن‌ها را به یون کلسیم اتصال دهیم. ویتامین k شامل ۲ پروتئین طبیعی k1 و k2 است.

ویتامین k2 به نوبه خود شامل تعدادی از انواع مواد شیمیایی مرتبط با طول‌های مختلف از زنجیره‌های جانبی کربن است که از اتم گروه ایزوپرونید ساخته شده‌اند. ویتامین k1 که به عنوان فیتومنادین یا فیلوکین یا فیتونادین شناخته شده‌است، توسط گیاهان ساخته می‌شود و بیشترین مقدار آن در سبزیجات برگ سبز یافت می‌شود زیرا به‌طور مستقیم در فتوسنتز نقش دارند. گمان می‌رود که حفظ شکل و «فرم گیاه» به وسیله ویتامین K باشد.

فواید این ویتامین

مهمترین فایده این ویتامین K جلوگیری از خونریزی است. این ویتامین برای کنترل و درمان خون‌ریزی ناشی از بیماری‌های هموفیلی، کبد، زردی و زخم معده سودمند است و همچنین خونریزی‌های ناشی از استفاده طولانی مدت از آسپرین‌ها و آنتی بیوتیک‌ها را درمان می‌کند. به‌علاوه ویتامین K در درمان خون‌ریزی شدید در دوران قاعدگی و بهبود وضعیت استخوان‌ها و قلب مفید است. به نوزادان زودرس که امکان خون‌ریزی در آن‌ها زیاد است هم بعد از تولد ویتامین کا تزریق می‌کنند. همچنین این ویتامین در پیشگیری از سنگ کلیه، پوسیدگی (پوکی) استخوان، دیابت و بیماری‌های کبدی سودمند است. نوع مصنوعی آن که محلول در آب است در درمان زخم‌های پوستی مفید است.

علایم کمبود ویتامین K در بدن!

سطوح پایین ویتامین K سبب می شوند تراکم استخوان پایین آید و شواهدی موجود است که نشان می دهد سطوح کافی و این ویتامین می تواند سلامت استخوان را بهبود بخشد و از بروز ترک خوردگی بر روی استخوان جلوگیری به عمل آورد.

علایم و نشانه های کمبود ویتامین K  به صورت زیر نمود پیدا میکند:

• در صورت کمبود این ویتامین، پوست شما به راحتی کبود می شود؛
• از لثه ها و بینی شما خون می آید؛
• کمبود این ویتامین سبب خونریزی از زخم ها، محل تزریق و محل های جراحی می شود؛
• خونریزی در مجرای روده رخ می دهد و در صورت کمبود این ویتامین در بدن، در ادرار و مدفوع خون مشاهده می شود.

کمبود ویتامین k  در کودکان تازه متولد شده نیز به همین صورت است و در موارد شدید سبب بروز خونریزی در جمجمه می شود. به همین دلیل چک آپ سالیانه اهمیت زیادی دارد.

با آزمایش ساده خون می توانید سطوح ویتامین و مواد معدنی موجود در خون خود را بسنجید و در صورت کمبود ویتامین و یا مواد معدنی سریعا (تحت نظر پزشک) استفاده از مکمل ها را آغاز کنید. در این صورت دیگر بدن شما در معرض ابتلا به بیماری های شدیدتر قرار نمی گیرد و درمان برای شما دشوارتر نمی شود.

کمبود ویتامین K به ندرت در افرادی که تغذیه طبیعی دارند اتفاق می افتد، زیرا همانطور که ذکر گردید این ویتامین با مقادیر مناسبی در بسیاری از سبزیجات و غذاهای گیاهی موجود است. با این حال کمبود این ماده می تواند باعث اختلال در سیستم انعقاد خون گردد. این اختلال به صورت افزایش زمان بند آمدن خون خود را نشان می دهد که در زبان پزشکی به نام  Prothrombin Time  یا PT شناخته می شود.

میزان مورد نیاز روزانه این ویتامین بر اساس سن و جنس افراد متفاوت است. مثلا در حالی که نوزادان به تنها ۲ میکروگرم از این ویتامین نیاز دارند، زنان بالغ به حدود ۹۰ و مردان بالغ به ۱۲۰ میکروگرم از این ویتامین نیاز دارند. نصف لیوان استاندارد کلم بروکلی پخته شده حاوی ۱۱۰ میکروگرم ویتامین K می باشد که تقریبا معادل نیاز روزانه مردان بالغ می باشد. البته باید توجه داشت که همه ویتامین K موجود در غذای مصرف شده، جذب بدن نمی گردد و از آنجا که این ویتامین محلول در چربی است، برای جذب بهتر باید به همراه غذاهای حاوی چربی مصرف شود.

کمبود این ویتامین ممکن است در دو گروه اتفاق بیافتد. اول نوزادان به این دلیل که عبور و انتقال ویتامین K از طریق جفت مادر به جنین ضعیف می باشد و نوزادان در بدو تولد مستعد کمبود این ویتامین می باشند. کمبود این ویتامین در نوزادان می تواند منجر به خونریزی در مناطق مختلف بدن گردد. گروه دوم افرادی هستند که به علت بیماری های مختلف نظیر کولیت اولسراتیو (Ulcerative Colitis (و بیماری سلیاک (Celiac Disease) دچار سوء جذب مواد غذایی هستند و یا به علت برخی اعمال جراحی در دستگاه گوارش ایشان، جذب چربی ها در آنها به خوبی انجام نمی گیرد.

منابع غذایی ویتامین  k

مهم ترین منابع حاوی ویتامین k عبارتند از سبزیجات دارای برگ ‌های پهن سبز رنگ، چای سبز، اسفناج، شلغم، گل کلم، کلم پیچ، مارچوبه و کاهو. سایر مواد غذایی از قبیل جگر، پنیر، شیر و زرده تخم‌ مرغ نیز حاوی ویتامین کا هستند. منجمد کردن مواد غذایی باعث تخریب و از بین رفتن ویتامین k می‌ شود اما حرارت تاثیری بروی آن ندارد.

سبزیجات مانند ریحان، آویشن به صورت خشک شده ی آن به میزان ۱۵ تا ۱۷ میکروگرم بیشترین میزان ویتامین کا را فراهم می ‌کنند. میزان این ویتامین در جعفری تازه، گشنیز، مرزنجوش و پونه کوهی ۱۰ میکروگرم است.

سبزیجات برگ دار تیره رنگ به طور تازه برای تهیه سالاد و یا به صورت بخارپز مورد استفاده قرار می ‌گیرند. این گونه سبزیجات علاوه بر ویتامین کا سرشار از کلسیم، نیز هستند.

کلم‌ پیچ، گیاه گل قاصدک، شاهی، اسفناج، شلغم، خردل، چغندر، گل‌ کلم، کاهو و کاسنی از آن دسته سبزیجاتی هستند که هر کدام دارای مقدار زیادی ویتامین کا هستند.

پیازچه: ۱۰۰ گرم پیازچه، ۲۰۷ میکروگرم ویتامین k را فراهم می ‌کند.

کلم بروکسل: کلم بروکسل سرشار از ویتامین کا است به طوری که تنها ۱۰۰ گرم از آن مقدار ۱۹۴ میکروگرم ویتامین k را فراهم می ‌کند.

کلم بروکلی: ویتامین k تنها یک دلیل برای افرادی است که به خوردن سبزیجات علاقه ‌مندند. این گیاه همانند کلم، کاهو و … غنی از ویتامین k است.

فلفل قرمز – زردچوبه: فلفل علاوه بر ویتامین کا سرشار از ویتامین‌ های E و C نیز می ‌باشد، مصرف ۱۰۰ گرم از این مواد ۱۰۶ میکروگرم و در هر قاشق سوپ ‌خوری از آن ها ۵/۸ میکروگرم ویتامین k موجود است.

مارچوبه: مارچوبه بهترین نوع مصرف آن به صورت بخارپز می ‌باشد و در هر ۱۰۰ گرم از آن ۸۰ میکروگرم ویتامین کا وجود دارد.

خیارترشی: اگر علاقه‌مند به خوردن ترشیجات هستید اکنون دلیل خوبی برای مصرف بیشتر آن دارید. برای سلامتی بیشتر و جذب ویتامین کا بیشتر در بدن مواد خوراکی حاوی سدیم کمتری را مصرف کنید.