کلسترول بالا ( از علائم تا درمان)

کُلِستِرول  Cholesterol یکی از مولکول‌های زیستی و از دسته استروئید ها در لیپیدها، و نوعی الکل موسوم به استرول است. این مولکول ۲۷ کربنه، ساختار چندحلقه‌ای دارد. نقش عمده آن استحکام و انعطاف‌بخشی به غشا سلولها است.کلسترول نوعی چربی و از مواد مهم غشا است. کلسترول در خون هم وجود دارد. 

کلسترول خون از دو منبع اصلی تأمین می‌شود: رژیم غذایی و تولید در کبد.کلسترول رژیم غذایی به‌طور عمده در گوشت، جگر، مغز، تخم مرغ و غذاهای لبنی به بدن می‌رسد. غذاهایی گیاهی کلسترول ندارند. پس از صرف غذا کلسترول از طریق روده جذب و سپس همراه با تری گلیسیریدها درون پوششی پروتئینی بسته‌بندی می‌شود. این ترکیب چربی-پروتئین کیلومیکرون نام دارد. کبد هم می‌تواند کلسترول را از خون بردارد و هم آن را تولید و به درون خون بریزد.

پس از صرف غذا کبد کیلومیکرون را از خون برداشته و در مدت زمان میان‌وعده‌های غذایی کلسترول را تولید و درون گردش خون می‌ریزد.

کلسترول هم دوست و هم دشمن ما است. در سطحی نرمال و طبیعی اش، کلسترول یک ماده حیاتی برای عملکرد سالم بدن خواهد بود اما اگر میزان آن در خون بیش از حد مجاز باشد، تبدیل به خطری بی سر و صدا می شود که شانس حمله قلبی را بالا می برد.عمدتا مردم تصور می کنند که کلسترول از محصولات مشتق شده از حیوانات به دست می آید و برای بدن مضر است در صورتی که این ماده حتی توسط خود بدن نیز تولید می شود. با ورزش مداوم و رژیم غذایی سالم، می توان میزان این ماده در خون را متعادل کرد.ممکن است در خانواده شما افرادی با سابقه کلسترل بالا وجود داشته باشند، این مسئله می تواند به ژنتیک شما نیز مرتبط باشد و بنابراین بهتر است همیشه مراقب تغذیه و ورزش خود باشید.با این حال، بالا بودن کلسترول فقط از طریق آزمایش خون مشخص می شود و هیچ علامت بیرونی ندارد که از طریق آن متوجه شوید در معرض حمله قلبی هستید. معمولا توصیه می شود که هر 5 سال یک بار سطح کلسترول خون کنترل شود.

بهترین راه برای کاهش کلسترول خون در سنین پایین، ورزش و تغذیه مناسب است اما اگر این دو مسئله موثر نبودند، پزشکان داروهای خاصی تجویز می کنند.

هیپرکلسترولمی فامیلی یا کلسترول بالا چیست؟

هیپرکلسترولمی یا کلسترول بالا فامیلی بر مسیر پردازش کلسترول بدن شما تاثیر می‌گذارد به همین دلیل، افراد مبتلا به هیپرکلسترولمی یا کلسترول بالا فامیلی در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی و حملات قلبی قرار دارند. ژنی که باعث ایجاد هیپرکلسترولمی یا کلسترول بالا خانوادگی می‌شود، به صورت ارثی منتقل می‌شود بنابراین این بیماری از هنگام تولد در فرد ظاهر می‌شود. برای درمان کلسترول بالا می توان به دکتر فلب و عروق مراجعه کرد و همچنین با مصرف دارو و رفتارهای سالم زندگی می‌توان به کاهش خطرات کمک کرد.

علائم کلسترول بالا کدامند؟

افزایش مقدار کلسترول عمدتا با علائم خاصی همراه نیست. این در حالیست که مقادیر بیش از حد آن با ایجاد پلاک در شریان ها سبب تصلب شراین، سختی عروق و در نهایت حمله قلبی می گردد. بررسی میزان کلسترول شامل چه مواردی است؟

• لیپوپروتئین پرچگال : HDL باعث انتقال کلسترول از سلول به کبد و یا انتقال آن به خارج از بدن به عنوان مواد زائدمی شود. به همین دلیل HDL به عنوان کلسترول خوب شناخته می شود و هر چه سطح آن بیشتر باشد بهتر است.
•  لیپوپروتئین کم‌چگال: (LDL) کلسترول را به سلول‌هایی که به آن نیاز دارند حمل می‌کند. اگر میزان کلسترول موجود بیش از مقدار مورد نیاز سلول‌ها باشد، در این صورت این ماده در دیواره سرخرگ‌ها رسوب می‌کند که این باعث بروز بیماری‌های مربوط به سرخرگ‌ها می‌شود. به همین دلیل به LDL کسترول بد گفته می‌شود.
• میزان تری گلیسیرید در خون یکی از مهم‌ترین فاکتورها جهت بررسی سلامت متابولیک است؛ افزایش سطح‌تری گلیسیرید باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌های عروق کورونری، دیابت و کبد چرب می‌شود. عامل دیگر افزایش دهنده خطر ابتلا به بیماری‌های عروق کورونری افزایش کلسترولLDL (کلسترول بد) و کاهش کلسترول HDL )کلسترول خوب) می‌باشد. عامل دیگری که احتمال ابتلا به بیماری قلبی را بالا می‌برد کلسترول تام خون می‌باشد.

دلیل افزایش کلسترول چیست؟

•  رژیم غذایی حاوی چربی های اشباع
• ورزش نکردن و بی‌تحرکی: این دو باعث افزایش کلسترول خون می‌شوند.
• چاقی مفرط: احتمال بالا بودن کلسترول LDL و تری‌گلیسیرید و پایین بودن لیپوپروتئین پرچگال (HDL) در افراد دارای اضافه وزن بیشتر است.
• استعمال دخانیات: در سیگار ماده شیمیایی به نام آکرولئین وجود دارد که از انتقال کلسترول از رسوبات چرب به کبد توسط کلسترول خوب (HDL) جلوگیری کرده و با افزایش LDL  باعث ایجاد پلاک درعروق و در نهایت تصلب شرایین می‌شود.
•  بیماری‌های زمینه‌ای: افراد مبتلا به فشار خون بالا و دیابت اغلب کلسترول بالایی دارند. برخی بیماری‌های دیگری که می‌توانند باعث افزایش سطح کلسترول شوند عبارتند از:
• بیماری‌های کلیوی
•  بیماری‌های کبدی
•  کم‌کاری غده تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)

برخی از عوامل مؤثر در کلسترول بالا غیرقابل تغییر بوده و به طور طبیعی احتمال بروز حمله قلبی یا سکته مغزی را افزایش می‌دهند. این عوامل که پزشکان به آن‌ها عوامل ثابت می‌گویند، عبارتند از:

• سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری کرونری قلب (CHD) یا سکته مغزی در سنین پایین
•  سابقه خانوادگی ابتلا به عارضه‌های ناشی از کلسترول
• سن: هر چه سن بالاتر باشد احتمال تنگ شدن سرخرگ‌ها (تصلب شرایین) بالاتر است.
• نژاد: احتمال حمله قلبی در افرادی که دارای تبار هندی، پاکستانی، بنگلادشی و سری‌لانکایی هستند بیشتر است.
• جنسیت: احتمال حمله قلبی در مردان بیشتر از زنان است.
• هایپرکلسترولمی فامیلی : «هایپرکلسترولمی فامیلی» به معنی کلسترول بالای ارثی است. افراد مبتلا به این عارضه از زمان تولد دارای کلسترول بالا هستند، که باعث می‌شود این افراد در سنین پایین به مشکلات قلبی مثل تصلب شرایین و بیماری کرونری قلب دچار شوند.

آیا کلسترول با جنسیت مرتبط است؟

میزان HDL(کلسترول خوب) خون در زنان بیش از مردان است چراکه هورمون زنانه استروژن باعث افزایش میزان HDL می شود؛ به همین دلیل میزان کلسترول تام در زنان تا پیش از یائسگی کمتر از مردان است. پس از یائسگی میزان کلسترول در زنان افزایش می یابد که این امر حاکی از لزوم تغذیه مناسب در این دوره برای زنان است.

تشخیص

هیپرکلسترولمی یا کلسترول بالا خانوادگی می‌تواند با یک آزمایش ژنتیکی تشخیص داده شود. در واقع این آزمایش نشان می‌دهد که آیا شما ژن های جهش یافته‌ای که منجر به این بیماری می‌شوند را دارید یا خیر.

درمان کلسترول بالا

تغییرات شیوه زندگی مانند ورزش و خوردن یک رژیم غذایی سالم با چربی کم، اولین خط درمان کلسترول بالا است. توصیه‌های ویژه در این مورد نیز عبارتند از:

-کاهش میزان چربی اشباع در رژیم غذایی خود، تا کمتر از ۳۰ درصد از کالری روزانه.

-مصرف ۱۰ تا ۲۰ گرم فیبر محلول در روز. منابع آن عبارتند از: جو، نخود، لوبیا، سیب، میوه‌های مرکبات و هویج.

-افزایش فعالیت بدنی

-حفظ وزنی سالم

-در هیپرکلسترولمی یا کلسترول بالا خانوادگی، پزشک شما نیز احتمالا توصیه می کند که دارو مصرف کنید تا سطح کلسترول LDL خود را کاهش دهید. مصرف این داروها به عوامل مختلفی از قبیل عوامل خطر، سن شما، سلامت جسمانی و عوارض جانبی آن بستگی دارد.

آیا بدن به کلسترول نیاز دارد؟

بله. کلسترول ماده ای چرب است که بدن برای تولید هورمون، ویتامین D و اسیدهای لازم برای هضم غذا به آن نیاز دارد. اما از آن جا که بدن کلسترول را به طور طبیعی تولید می کند، نیاز به افزودن آن از طریق مصرف مواد غذایی نیست. هرچه میزان کلسترول (HDL) بالا باشد، آیا خطر بیماری های قلبی نیز افزایش می یابد؟ خیر. این نوع کلسترول مفید است و میزان بیش از ۶۰ میلی گرم کلسترول در هر دسی لیتر خون خطر بیماری قلبی را کاهش می دهد.

 

ضرر کلسترول (LDL) یا کلسترول بد برای بدن چیست؟

بالا بودن این نوع کلسترول خطر بیماری قلبی را افزایش می دهد.میزان mg/Lit LDL ۱۳۰ یا بیشتر باعث رسوب در جداره های سرخرگ ها می شود. به این نوع ناراحتی تصلب شرایین گفته می شود که علت عمده حمله قلبی و سکته است.

 

آیا بیماران مبتلا به کلسترول بالا، باید از مصرف هر نوع چربی پرهیز کنند؟

خیر. در برنامه غذایی مقداری چربی لازم است. چربی انرژی و اسید چرب لازم را در بدن تأمین و به جذب ماده مغذی از غذای مصرفی کمک می کند. راه مناسب مصرف بهترین نوع چربی است. به جای چربی حیوانی از چربی های گیاهی مانند روغن زیتون، روغن کانولا و... استفاده کنید زیرا مصرف این نوع روغن ها در کاهش کلسترول، مفید است. میزان مصرف چربی های ترانس را به حداقل برسانید و چربی های اشباع شده را به کمتر از ۱۰ درصد کالری مصرفی کاهش دهید.

 

راه های کاهش کلسترول چیست؟

• مصرف غذاهای حاوی فیبر: رژیم غذایی سرشار از فیبر می تواند باعث کاهش LDL شود. از آنجا که اضافه وزن یکی از ریسک فاکتورهای ابتلا به کلسترول بالاست غذاهای حاوی فیبر مانند میوه ، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات با کمک کردن به کاهش وزن در کنترل میزان کلسترول موثرند.
• آگاهی از میزان کالری مصرفی: انجمن قلب آمریکا توصیه می کند که 25-30% از کالری روزانه خود را با مصرف روغن های گیاهی، مغزها و ماهی تامین کنید. در یک فرد سالم میزان مصرف چربی اشباع می تواند تنها 7% از میزان کل کالری روزانه را شامل شود.
• مصرف هوشمندانه پروتئین: به منظور کاهش کلسترول مصرف گوشت قرمز را کاهش داده و از مرغ، ماهی و بوقلمون استفاده کنید.
• قبل از مصرف ماکیان، پوست آن ها را حذف کنید.
• مصرف ماهی های روغنی مانند سالمون با افزایش میزان امگا3 به کاهش میزان تریگلسیرید و افزایش کلسترول خوب (HDL) می انجامد.
• مصرف سویا باعث کاهش LDL )کلسترول بد) و تریگلیسرید می شود.
• رژیم غذایی کم کربوهیدرات باعث بهبود میزان HDL می گردد.
• کاهش وزن می تواند باعث کاهش کلسترول شود.
• ترک سیگار: سیگار کشیدن نه تنها به ریه شما آسیب می زند بلکه با کاهش میزان کلسترول خوب باعث افزایش خطر سکته قلبی و مغزی می شود. با ترک سیگار می توانید میزان HDL را افزایش دهید.
• ورزش کردن: ورزش کردن باعث افزایش میزان HDL تا 6%و کاهش میزان LDL تا 10% می شود. تحقیقات حاکی از آن است که 40قبقه ورزش ، 3 تا 4 بار در هفته باعث کاهش میزان کلسترول خون می گردد.

در سایت www.TeleVisit24.com تنها با وارد کردن نام و نام خانوادگى و شماره موبایل و ثبت نام در سامانه تله ویزیت ، بلافاصله و حداکثر طى مدت ٢٤ ساعت پاسخ خود را از بهترین پزشکان متخصص دریافت کنید.