آب مروارید یا کاتاراکت نوعی بیماری چشم با دلایل مختلف است که با تار شدن عدسی چشم آغاز شده و با افزایش تیرگی و کدر شدن عدسی، بینایی چشم مختل میشود. خوشبختانه بیماری چشمی آب مروارید در بیشتر موارد در زمانی که باعث اختلال در بینایی شده باشد با جراحی ظریفی برطرف میشود.
شبکیه لایه ای ست حساس به نور در چشم که باعث دریافت پیام های بینایی می شود. در یک چشم سالم و طبیعی نور از عدسی عبور می کند و بر روی شبکیه متمرکز می شود که برای ایجاد یک تصویر دقیق عدسی چشم باید شفاف و به دور از کدری و تیرگی باشد. زمانی که عدسی شفافیت خود را از دست بدهد باعث اختلال در بینایی می شود که به این پدیده آب مروارید یا کاتاراکت می گویند. آب مروارید در مراحل اولیه که فقط بخش کوچکی از عدسی کدر می شود مشکلی را به وجود نمی آورد، اما در اکثر مواقع بخش بیشتری از عدسی درگیر می شود و باعث اختلال در بینایی می شود. سرعت پیشرفت آب مروارید در بین افراد مختلف می تواند متفاوت باشد و طی چند سال می تواند پیشرفت کند. اما سرعت پیشرفت آب مروارید در افراد جوان و یا افرادی که به دیابت دچار هستند بسیار زیاد است. نکته مهمی که وجود دارد این است که آب مروارید از یک چشم سرایت به چشم دیگر ندارد.
انواع آب مروارید به شرح زیر است:
-
آب مروارید هسته‌ای: این عارضه در ناحیه مرکزی (هسته) عدسی ایجاد میشود. کاتاراکت هسته‌ای معمولاً پی‌آمد بالا رفتن سن است.
-
آب مروارید زیر کپسولی: این عارضه پشت عدسی چشم رخ می‌دهد. بیماران مبتلا به دیابت یا افرادی که دوز بالایی از داروهای استروئیدی مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به آب مروارید زیرکپسولی قرار دارند.
-
آب مروارید قشری: مشخصه این عارضه لکه‌های تیره سفید و مثلثی شکلی است که از دور عدسی چشم شروع میشود و مانند پره چرخ تا مرکز عدسی امتداد می‌یابد. این نوع آب مروارید قشر عدسی یعنی بخشی از آن را درگیر می‌کند که اطراف هسته مرکزی قرار دارد.
علل آب مروارید کدامند؟
عدسی چشم پشت عنبیه و مردمک قرار گرفته است و به طور طبیعی نور پس از عبور از آن متمرکز شده و یک تصویر دقیق و شفاف در شبکیه چشم تشکیل میشود. در حقیقت عدسی و شبکیه چشم همانند لنز و فیلم دور بین عکاسی عمل می کنند. وجود هرگونه لکه و تیره شدن عدسی باعث پراکنده شدن نور می شود و از بوجود آمدن یک تصویر واضح توسط شبکیه چشم ممانعت می کند و در نتیجه بینایی چشم دچار اختلال می شود. با افزایش سن عدسی چشم انعطاف و شفافیت خود را از دست می دهد ساختمان عدسی چشم از آب و پروتئین تشکیل شده است ساختمان پروتئین های عدسی چشم به طور دقیق و منظمی قرار گرفته است و باعث شفافیت هرچه بیشتر عدسی می شود و نور را به طور دقیق از خود عبور می دهد. با افزایش سن در حقیقت ساختمان منظم پروتئین های عدسی چشم دچار اختلال می شود و با از هم گسیختگی این ساختمان پروتئینی لکه های تیره ای روی عدسی چشم به وجود می آید که با توسعه این لکه ها عدسی شفافیت خود را از دست می دهد و در عبور دادن دقیق نور ناتوان می شود. دانشمندان تا کنون دقیقا به علت این تغییرات ساختمانی عدسی چشم پی نبرده اند ولی سیگار کشیدن و در معرض نور خورشید قرار گرفتن را از عوامل دخیل در این روند می دانند. از طرفی فرسایش عمومی و از هم گسیختگی در اثر مرور زمان هم یکی از دلایل تغییر در پروتئین های عدسی چشم نامیده شده است. در زنان نسبت به مردان شایع تر است و در افراد سیاهپوست نسبت به افراد سفید پوست بیشتر دیده می شود.
سایر علل آب مرواریدعبارتند از:
· سابقه خانوادگی ابتلا به آب مروارید در بستگان درجه اول و دوم.
· مشکلات طبی مانند بیماری قند (دیابت)
· ضربه به چشم
· قرار گرفتن طولانی مدت و بدون محافظت در مقابل نور آفتاب
· سابقه جراحت یا بیماری های التهابی چشمی
· استفاده طولانی مدت از داروهای استروئیدی (کورتیکو استروئیدها)
· مصرف الکل
· سیگار کشیدن
· سابقه جراحی چشم .
کاتاراکت معمولا به آهستگی پیشرفت می کند و باعث درد نمی شود در ابتدا لکه های تیره روی عدسی چشم ممکن است خیلی کوچک باشد و فرد مبتلا هیچ اطلاعی از کاهش بینایی خود نداشته باشد. با گذشت زمان و با افزایش لکه های روی عدسی چشم و افزایش وسعت کدورت روی عدسی نور به طور مشخصی به شبکیه کمتر میرسد و برای بینایی فرد مشکلاتی پدید خواهد آورد.
اگر فردی به این بیماری دچار شده باشد نور منتشر شده از یک لامپ روشنایی درخشان تر از حد معمول بوده و هاله های اطراف چراغ خودروها می تواند هنگام رانندگی برای فرد ناراحت کننده و خطرناک باشد.
علائم آب‌مروارید
در ابتدا، کدر شدن دید تنها در یک قسمت کوچکی از عدسی چشم تأثیر می‌گذارد. همان‌طور که آب‌مروارید پیشرفت می‌کند، عدسی کدرتر میشود و نور عبوری از طریق عدسی را تحریف می‌کند. این حالت ممکن است منجر به علائم آب‌مروارید شود. با پیشرفت کدر شدن عدسی، علائم آب‌مروارید بیشتر میشود. نشانه‌ها و علائم آب‌مروارید عبارت‌اند از:
-
کدر شدن عدسی، تاری دید
-
افزایش دشواری دید در شب
-
حساسیت به نور و تابش نور
-
سفید شدن مردمک
-
نیاز به نور روشن برای خواندن و فعالیت‌های دیگر
-
دیدن هاله در اطراف چراغ
-
تغییرات مکرر در شماره عینک یا لنز
-
محو شدن یا زرد شدن رنگ‌ها
این نوع از آب مروارید اغلب بدون علائم خاصی بروز می‌کند. مات شدن عدسی یا سفید شدن مردمک در هنگام تولد یا سه ماه بعد از تولد شروع میشود. در صورت داشتن آب مروارید مادرزادی، علائم آن به مرور ظاهر و توسط والدین تشخیص داده می‌شوند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟
اگر متوجه تغییرات بینایی شدید یا مشکوک به علائم آب مروارید در خود هستید، به چشم پزشک مراجعه کنید. نشانه‌ها و علائم آب مروارید را از پزشک خود بپرسید و با علائم خود مقایسه کنید. پزشک می‌تواند با معاینه، علائم آب مروارید را در شما تشخیص داده یا رد کند.
نحوه تشخیص آب مروارید
زمانی که چشم بیمار توسط چشم پزشک مورد معاینه دقیق قرار گیرد وجود و وسعت آب مروارید و نیز هر گونه مشکل دیگری اعم از مشکلات پرده شبکیه و یا عصب بینایی که باعث کاهش دید می شود را مورد بررسی قرار می دهد و در نهایت اگر بیمار نیاز به عمل کاتاراکت چشم داشته باشد جراح و متخصص چشم پزشک تشخیص داده و بیمار را معالجه می کند . زمانی که بیمار به جز آب مروارید بیماری دیگری همچون مشکلات پرده شبکیه و یا عصب بینایی نیز داشته باشند با وجود عمل آب مروارید چشم این امکان وجود دارد که دید کامل به دست نیاید. دکتر چشم با معاینه دقیق بر روی عدسی ها توسط دستگاه های چشم پزشکی انجام می شود که با مشاهده عدسی کدر شده می تواند تشخیص دهد که فرد دچار عارضه آب مروارید شده است یا نه. دیگر تشخیص آب مروارید با استفاده از چراغ قوه قابل قبول نیست چرا که بسیاری از بیماری ها از جمله آب سیاه با استفاده از چراغ قوه قابل تشخیص نیست .
از جمله معایناتی که توسط چشم پزشک انجام می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد :
1.اندازه گیری قدرت بینایی
2.گشاد شدن و باز شدن مردمک که با استفاده قطره های چشمی انجام می شود و به چشم پزشک این اجازه را می دهد تا تمام قسمت های عدسی و شبکیه را کاملا مورد معاینه قرار دهد.
3.اندازه گیری فشار چشم که تونومتری نامیده می شود . افزایش فشار که ممکن است علامت گلوکوم یا آب سیاه نام دارد می باشد.
درمان آب مروارید
گرچه برخی از افراد مبتلا به آب مروارید دید خود را با عینک، لنز یا افزایش نور محیط تا حدودی می‌توانند اصلاح کنند اما تنها درمان موثر در افراد مبتلا به آب مروارید جراحی است. در روش جراحی عدسی کدر و مات با یک عدسی مصنوعی شفاف جایگزین میشود.
جراحی کاتاراکت معمولا به صورت سرپایی و با بی حسی موضعی انجام میشود. جراحی روش قطعی و موثر درمان آب مروارید است با این حال خطر عفونت و خونریزی را نیز به دنبال دارد. بهبودی نیز معمولا در عرض ۸ روز اتفاق می‌افتد.
در سایت www.TeleVisit24.comتنها با وارد کردن نام و نام خانوادگى و شماره موبایل و ثبت نام در سامانه تله ویزیت ، بلافاصله و حداکثر طى مدت ٢٤ ساعت پاسخ خود را از بهترین پزشکان متخصص دریافت کنید.