کم خونی زمانی روی می دهد، که سطح گلبول های قرمز خون (RBC) در بدن پایین می آید. این امر با امراض مختلفی همراه است زیرا گلبول های قرمز حاوی هموگلوبین هستند که اکسیژن را به بافت های بدن انتقال می دهند. کم خونی با فشار بر اعضای بدن و خستگی همراه است.
کم شدن شمار گلبول های قرمز به دلیل از بین رفتن گلبول ها، نابودی و کند شدن روند تولید آنهاست.
عوامل ابتلا به کم خونی
کم خونی به دلایل بسیار مختلفی اتفاق می افتد که در ادامه به مهم ترین آنها اشاره می کنیم:
۱. وراثت
انواع خاص و تقریبا رایجی از کم خونی، ارثی هستند و از بدو تولد بروز می کنند. این نوع کم خونی را با تجویز قطره آهن به وسیله پزشک اطفال برای اطفال زیر 2 سال می توان کنترل کرد. مصرف به موقع و به اندازه قطره آهن در نوزادان و کودکان، می تواند تاثیر بسیار چشمگیری بر پیشگیری از ابتلا به کم خونی در آنها داشته باشد.
2. بارداری و زایمان
در دوران بارداری و زایمان، احتمال ابتلا به کم خونی در خانم ها افزایش می یابد. خونریزی های پس از زایمان، تغذیه جنین از مادر و قاعدگی های دوره ای که پس از زایمان برای خانم ها اتفاق می افتد، همه و همه می توانند زمینه ابتلا به کم خونی ناشی از فقر آهن را در آنها ایجاد کنند. از این رو، مصرف مکمل‌های آهن و اسید فولیک از حدود 6 ماه پیش از بارداری تحت نظر پزشک می تواند از ابتلا به کم خونی در این دوران و به خطر افتادن سلامت مادر و جنین پیشگیری کند.
3. افزایش سن
سوء تغذیه و بیماری های ناشی از افزایش سن هم دلیل دیگری برای ابتلا به کم خونی در بالغین محسوب می‌شود. از این رو، سالمندان هم باید برای پیشگیری از ابتلا به کم خونی و عوارض ناشی از آن، مصرف مکمل‌های آهن را زیر نظر پزشک داشته باشند.
4. کمبود ویتامین B12
کمبود ویتامین B12 هم می‌تواند از دیگر دلایل رایج ابتلا به کم خونی باشد (ویتامین B12 برای جذب آهن در بدن ضروری است). به همین دلیل هم معمولا افراد گیاهخواری که هیچ منبع غذایی حیوانی (به ویژه گوشت قرمز) در برنامه غذایی روزانه خود ندارند، دچار کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 می‌شود. این افراد می‌تواند مصرف مکمل‌های ترکیبی از آهن و ویتامین B12 را با نظر پزشک خود در برنامه‌های روزانه شان داشته باشند.
5. خونریزی های داخلی
خونریزی های داخلی که در پی ابتلا به زخم های گوارشی، سرطان کولون یا پولیپ روده اتفاق می افتند هم می توانند کم خونی را در پی داشته باشند. این بیماران باید علاوه بر درمان مشکلات زمینه ای خود برای پیشگیری از ادامه خونریزی، حتما مصرف دوز مناسب و مشخصی از مکمل‌های آهن را هم زیر نظر پزشک، در برنامه درمانی خود داشته باشند.
رایج ترین علایم کم خونی
اگر میخواهید بدانید که آیا مبتلا به کم خونی هستید یا نه، بهتر است که این علایم را بشناسید و اگر 3 مورد از آنها را در خودتان می بینید، حتما به پزشک مراجعه کنید:
•خستگی عمومی و مزمن
• ضعف مداوم
• پوسته پوسته شدن پوست بدن
• تنگی نفس
• سرگیجه
• گزگز کردن یا مور مور شدن پاها
• تورم و درد زبان
• سرد بودن بیش از حد دست ها و پاها
• ضربان نامنظم یا تند قلب
• شکنندگی ناخن ها
• سر دردهای دوره ای و مداوم
درمان های کم خونی
با توجه به علائم بالینی بیمار و نتایج حاصل از آزمایش خون انواعی از مکمل‌های آهن زیر نظر پزشک، تجویز می‌شود.
مکمل‌های آهن موجود در بازار حاوی انواع مختلفی از ملح هایی آهن (به عنوان مثال آهن سولفات، آهن گلوکونات و...) هستند که در میزان جذب آهن در بدن و ایجاد عوارض گوارشی احتمالی با یکدیگر تفاوت دارند.
یکی از روش های نوین دارو رسانی، استفاده از(لیپوزوم) است. در این روش، مولکول آهن درون ساختار لیپیدی قرار می گیرد تا با مخاط دستگاه گوارش تماس نداشته باشد و در نتیجه، عوارض گوارشی مانند تهوع، دل درد، یبوست و... را برای بیمار ایجاد نخواهد کرد.
در واقع، لیپوزوم های حاوی آهن تا زمان رسیدن به دیواره روده (محل جذب آهن) تحت تاثیر آنزیم های گوارشی قرار نمی گیرد و به همین دلیل هم دارای جذب بسیار بالا و بدون عارضه گوارشی خواهد بود.
آزمایش خون چه مواردی را نشان می دهد؟
ابتلا یا عدم ابتلا به کم خونی را می‌توان از روی آزمایش خون و براساس شاخص هایی مانند سطح هموگلوبین، هماتوکریت و اندازه و حجم سلول های خونی در بدن تشخیص داد. جدول پیش رو، می‌تواند شما را با شاخص های تشخیص ابتلا یا عدم ابتلا به کم خونی، آشنا کند.