زردی نوزاد شامل تغییر رنگ پوست و چشم نوزاد است که اصولا زرد رنگ می شوند. زردی نوزاد به دلیل وجود مقدار زیاد بیلی روبین در خون کودک به وجود می آید که کبد کودک هنوز به اندازه کافی بالغ نشده و نمی تواند بیلی روبین در خون را دفع کند. زردی نوزاد یک بیماری شایع است، خصوصاً در نوزادان نارسی که قبل از هفت ماهگی حاملگی متولد شده اند یا نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، بیشتر دیده می شود.
زردی که به دلیل شرایط طبیعی در نوزادان به وجود می آید زردی فیزیولوژیکی نامیده می شود و به طور معمول در روز دوم یا سوم بعد از تولد ظاهر می شود.
در برخی از نوزادان، یک بیماری زمینه ای ممکن است باعث زردی شود. بیشتر نوزادانی که بین 35 هفته از بارداری به دنیا می آیند نیازی به درمان ندارند. به ندرت، بیلی روبین زیاد خون می تواند یک نوزاد را در معرض آسیب مغزی قرار دهد.
دلیل و عامل ایجاد زردی نوزاد
سطح بالای یک رنگ‌دانه در خون به نام بیلی‌روبین باعث زردی پوست می‌شود. خون انسان حاوی بیلی‌روبین است و بیلی‌روبین یکی از محصولات جانبی شکستن گلبول‌های قرمز پیر است. کبد به طور طبیعی، بیلی‌روبین را از خون خارج می‌کند و بعد بدن از طریق مدفوع آن را دفع می‌کند. در طول بارداری، کبد مادر، بیلی‌روبین بدن جنین را دفع می‌کند. پس از تولد، مدتی طول می‌کشد تا کبد نوزاد کار خودش را شروع کند. در نتیجه، رنگ‌دانه در خون نوزاد تجمع پیدا می‌کند و پوست نوزاد، ته‌رنگ زرد ناشی از یرقان به خود می‌گیرد. این نوع زردی که زردی فیزیولوژیک نامیده می‌شود، معمولاً در روز دوم یا سوم زندگی نوزاد روی پوستش ظاهر می‌شود و طی دو هفته خودبه‌خود از بین می‌رود.
در نوزادان زودرس، زردی در روز پنجم تا هفتم زندگی به اوج خود می‌رسد و ممکن است رفع شدن آن تا دو ماه طول بکشد. رنگ زرد معمولاً ابتدا در صورت نوزاد ظاهر می‌شود و سپس به سمت پایین حرکت می‌کند تا به گردن و قفسۀسینه و پایین‌تر برسد. در موارد نادر نیز زردی می‌تواند تا انگشتان پای کودک پیش برود.
علائم زردی نوزاد چیست؟
اولین نشانه زردی، زرد شدن رنگ پوست و چشم نوزاد است. زرد شدن ممکن است ۲ تا ۴ روز بعد از تولد خود را نشان دهد و معمولا در ابتدا در صورت مشخص می‌شود. میزان بیلی روبین معمولا سه تا هفت روز بعد از تولد به بیشترین حد خود می‌رسد. همچنین اگر انگشت خودتان را روی قسمتی از بدن نوزاد (مخصوصا سینه) فشار دهید و آن قسمت زرد شود، به‌احتمال زیاد او دچار زردی شده است.
زردی به دو شکل در نوزاد مشاهده می شود:
زردی محلول در آب: در این نوع زردی همان‌طورکه از نامش پیداست، بیلی‌روبین محلول در آب است و چون محلول است، کبد آن را از طریق ادرار کردن دفع می‌کند.
زردی غیرمحلول در آب: در نوع دوم زردی، بیلی‌روبین محلول در آب نیست و از راه ادرار کردن دفع نمی‌شود و در بدن باقی می‌ماند، در صورتی‌که درمان آغاز نشود و میزان بیلی‌روبین بیش از حد شود، در مغز نوزاد رسوب کرده و عقب‌ماندگی ذهنی نوزاد را همراه دارد.
کدام نوزادان بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این مشکل هستند؟
* نوزادان نارس (نوزادانی که زودتر از ۳۷ هفته بارداری متولد شده‌اند)
* نوزادانی که به میزان کافی شیر مادر دریافت نمی‌کنند.
* نوزادان متولد شده با وزن کم
* نوزادانی که مشکلات تنفسی دارند
* نوزادانی که گروه خونی‌شان با گروه خونی مادرشان سازگار نیست. کودکانی که نوع خون آن‌ها با مادرنشان سازگار نیست، می‌توانند آنتی بادی‌هایی تولید کنند که بتوانند گلبول‌های قرمز خود را از بین ببرند و باعث افزایش ناگهانی میزان بیلی روبین شوند.
مانند)اگر مادر گروه خون O داشته باشد ولی نوزاد گروه خون A یا B داشته باشد. یا اگر مادر Rh منفی و نوزاد Rh مثبت داشته باشد.(
* نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به دیابت
* نوزاد مبتلا به فاوویسم
عوامل خطر زردی نوزاد
مهمترین عوامل خطر زردی، خصوصاً نوع شدید آن که می تواند عوارض خاص ایجاد کند، شامل موارد زیر است:
تولد زودرس
نوزادی که قبل از 38 هفته حاملگی متولد شده ممکن است نتواند بیلی روبین را به همان سرعتی که نوزادان 9 ماهه انجام می دهند پردازش کنند. نوزادان نارس امکان دارد کمتر تغذیه کنند و حرکات روده کمتری داشته باشند، در نتیجه بیلی روبین کمتری از طریق مدفوع دفع می شود.
کبودی قابل توجه در هنگام تولد
کبودی نوزادان ممکن است به خاطر شکسته شدن گلبول های قرمز بیشتر و مقدار زیاد بیلی روبین باشد.
گروه خونی
اگر گروه خونی مادر با نوع نوزاد متفاوت باشد، ممکن است کودک آنتی بادی را از طریق جفت دریافت کند که باعث تجزیه غیر طبیعی سریع گلبول های قرمز می شود.
تغذیه با شیر مادر
کودکانی که در تغذیه با شیر مادر مشکل دارند و یا تغذیه کافی از شیر مادر ندارند، بیشتر در معرض خطر زردی هستند. کم آبی یا کمبود کالری و ضعف ممکن است در بروز زردی نقش داشته باشد. با این حال، به دلیل فواید شیردهی، متخصصان هنوز تغذیه با شیر مادر را توصیه می کنند.
تشخیص زردی در نوزاد
تیم پزشکی در روز زایمان شما، نوزاد را برای تشخیص وجود زردی معاینه خواهد کرد. زردی طی ۲۴ ساعت اول زندگی نوزاد زیاد شایع نیست و معمولاً ناشی از ناسازگاری گروه خونی بین مادر و نوزاد است که در طول اولین ویزیت و ملاقات پزشکی دورۀ بارداری، پزشک شما معمولاً گروه خونی شما را بررسی کرده است تا ریسک ناسازگاری خونی شما را ارزیابی کند، اما تا زمانی که نوزاد متولد نشده است و گروه خونی‌اش مشخص نیست، هیچ روشی برای اطمینان قطعی وجود ندارد.
بعد از تولد نوزاد، اگر پزشک شما نگران ناسازگاری گروه خونی باشد و لازم بداند، در زمان تولد یک نمونه خون برای تعیین گروه خونی از نوزادتان گرفته خواهد شد. برخی پزشکان آزمایش گروه خونی را زمانی می‌گیرند که نوزاد علائم شروع زردی را نشان دهد، زیرا حتی اگر گروه‌های خونی شما و نوزادتان ناسازگار ناشد، باز هم ممکن است مشکلی برای او پیش نیاید.
همچنین ممکن است پزشک درخواست انجام تست کومبس نیز بدهد تا از میزان و تأثیر ناسازگاری گروه‌های خونی بر گلبول‌های نوزادتان مطلع شود. اگر نوزاد، ناسازگاری گروه خونی دارد یا نتیجۀ آزمایش کومبس مثبت شود، کودک شما برای درمان زردی تحت نظارت قرار می‌گیرد.
همچنین در اولین مراقبت نوزاد بین روزهای سوم تا پنجم بعد از تولد، یعنی زمانی که سطح بیلی‌روبین نوزاد احتمالاً در بالاترین میزان خود است نیز نوزاد را دوباره معاینه می‌کنند و اگر هر گونه نگرانی در مورد زردی نوزادتان وجود داشته باشد، پزشک ممکن است یک آزمایش پوست یا آزمایش خون برای بررسی سطح بیلی‌روبین انجام دهد.
اما اگر پس از تولد نوزادتان به دلیل خاصی بیمارستان را زودتر از موعد لازم ترک کرده‌اید، ممکن است قبل از ظاهر شدن زردی به خانه برسید. در چنین مواقعی میتوانید برای پیدا کردن نشانه‌های زردی نوزاد در خانه، نوزاد خود را به اتاقی با نور طبیعی یا فلورسنت ببرید و اگر پوست فرزندتان روشن است، با ملایمت انگشت خود را به پیشانی، بینی یا سینۀ او فشار دهید و وقتی فشار را از روی پوست برمی‌دارید، به دنبال ته‌رنگ زرد روی پوست باشید. اگر پوست فرزندتان تیره است، لثه‌ها یا سفیدی چشمانش را بررسی کنید و در صورت مشاهدۀ هر گونه مشکلی با پزشک تماس بگیرید.
همچنین یادتان باشد در این مورد نه باید خیلی بترسید و زیاد حساس شوید و نه خیلی بی‌توجه باشید. بهتر است مراقب نوزادتان باشید ولی حدود سلامت روح و روان خود را نیز رعایت کنید.
درمان زردی نوزاد
پس از تشخیص زردی نوزاد، ممکن است پزشک قرار دادن نوزاد برهنه درحالی‌که چشمانش پوشانده شده است زیر نور آبی بیلی‌لایت را که اغلب کاملاً مؤثر است، پیشنهاد کند. اشعۀ فرابنفش این نور می‌تواند بیلی‌روبین را به شکلی تغییر دهد که نوزاد می‌تواند راحت‌تر آن را از طریق ادرار دفع کند.
یک گزینۀ دیگر، پیچیدن نوزاد در یک پتوی فیبر نوری به نام بیلی‌بلنکت یا بیلی‌پد است. با داشتن نسخه از پزشکتان، شاید بتوانید یکی از این پتوها را تهیه کنید و نوزاد را با دستور و اجازۀ پزشکتان در خانه درمان کنید. یادتان باشد خودسرانه و بدون نظر پزشک، خودتان اقدام به درمان نوزاد نکنید، زیرا با اینکه فتوتراپی معمولاً اثربخش است اما اگر نوزاد دچار مورد شدیدی از زردی شود یا با وجود فتوتراپی، سطح بیلی‌روبین همچنان افزایش یابد، ممکن است لازم باشد که او برای تعویض خون در بخش مراقبت‌های ویژۀ نوزادان بستری شود. طی این اقدام، مقداری از خون نوزاد را که حاوی سطوح بالایی از بیلی‌روبین است با خون اهدایی که حاوی سطوح نرمال است، جایگزین می‌کند.
کار مؤثر دیگری که ممکن است پزشک برای کاهش زردی پیشنهاد کند این است که دفعات شیردهی زیادی داشته باشید تا مطمئن شوید نوزادتان شیر مادر یا شیر خشک زیادی می‌خورد و دفعات مدفوع زیادی دارد.
موارد نیازمند تماس با پزشک
در صورت مشاهدۀ هر کدام از موارد زیر در رابطه با زردی و یرقان در نوزادان لازم است با پزشک اطفال یا پزشک خودتان تماس بگیرید:
-
اگر پوست نوزاد شما زرد رنگ شده است.
-
اگر سفیدی چشم، پوست شکم یا دست‌ها و پاهای او زرد شده باشد.
-
اگر نوزادتان زردی دارد و به سختی از خواب بیدار می‌شود.
-
نوزاد مبتلا به زردی بهانه‌گیر شده است و نمی‌خواهد شیر بخورد.
-
اگر نوزادتان موردی حتی خفیف از زردی را برای بیش از سه هفته داشته است.
همچنین اگر هر گونه نگرانی در مورد زردی دارید، به پزشک مراجعه کنید یا با او تماس بگیرید تا مطمئن شوید مشکلی وجود ندارد و نگرانی شما نیز برطرف شود.همینطور میتوانید به صورت آنلاین با پزشکان متخصص در ارتباط باشید.
در سایت www.TeleVisit24.comتنها با وارد کردن نام و نام خانوادگى و شماره موبایل و ثبت نام در سامانه تله ویزیت ، بلافاصله و حداکثر طى مدت ٢٤ ساعت پاسخ خود را از بهترین پزشکان متخصص دریافت کنید.