گرفتگی عضلانی انقباض ناگهانی و غیر ارادی یک یا چند عضله از بدن شما می باشد. گرفتگی عضلات زمانی رخ می دهد که بطور ناگهانی یک و یا چند عضله شما دچار انقباض و کشیدگی می شود. این حالت توسط هر عاملی که در انقباض یا ارتجاع عضله دخالت دارد رخ می دهد. اگر تاحالا بطور ناگهانی هنگام دویدن و یا در خواب دچار گرفتگی عضلات شده باشید، پس می دانید که چقدر دردناک و آزاردهنده است.هرچند عموما گرفتگی عضلات خطرناک نیست، اما درد آن آزاردهنده می باشد و می تواند بطور موقت استفاده از ماهیچه را غیر ممکن نماید.
اسپاسم عضلانی، می تواند از خفیف ترین درد ها شروع و تا ناتوان کننده ترین درد ها گسترده شود. در واقع برخی گرفتگی های عضلانی کمتر از چند دقیقه و برخی دیگر حتی تا چندین روز می توانند طولانی شوند. علائم گرفتگی عضلات بسیار واضح هستند و نیاز به بیان به صورت موردی ندارند. درد بر اثر انقباض در عضلات، علامت کلی اسپاسم عضلانی است که همه ما می‌دانیم!
گرفتگی ماهیچه غیر ارادی و به زور انقباض است که آرام نمی شود. زمانی که از ماهیچه ها استفاده می کنیم می توانند به طور ارادی کنترل شوند، مانند بازوها و پاها، آن ها به طور متناوب منقبض می شوند و تمدد اعصاب می کنند و ما دست و پا را حرکت می دهیم.
ماهیچه ها که سر، گردن و تنه ما را حمایت می کنند به طور مشابه هماهنگ عمل می کنند تا حالت خود را حفظ کنند. ماهیچه (یا حتی چند رشته از ماهیچه ) که بدون اراده (بدون تمایل آگاهانه آن) منقبض (اسپاسم) می شود. گرفتگی عضلات ماهیچه اغلب باعث تقویت مشهود و یا محسوس ماهیچه درگیر می شود. گرفتگی عضلات ماهیچه می تواند از چند ثانیه تا یک ربع یا بیشتر طول بکشد. در گرفتگی عضلات عود کردن شایع نیست تا بالاخره حل شود . گرفتگی ممکن است بخشی از ماهیچه، کل ماهیچه و یا چند ماهیچه را شامل شود که معمولا با هم عمل می کنند ، مانند آن هایی که انگشتان مجاور را خم می کنند.
گرفتگی عضلات شامل انقباض همزمان ماهیچه است که معمولا قسمت های بدن را در جهت مخالف حرکت می دهد.گرفتگی عضلات ماهیچه بسیار رایج است. تقریبا همه ( حدود 95 درصد ) دچار گرفتگی می شوند. گرفتگی عضلات ماهیچه در بزرگسالان شایع است و به طور فزاینده ای با پیر شدن بیشتر می شود. اما کودکان نیز گرفتگی عضلات ماهیچه ای را تجربه می کنند. هر کدام از ماهیچه ها که تحت کنترل اراده ما هستند ( ماهیچه های اسکلتی ) می توانند منقبض شوند. گرفتگی پاها، به خصوص (ساق پاها) و ماهیچه پا بسیار رایج هستند. ماهیچه های غیر ارادی اندام های مختلف (رحم، دیواره رگ خونی، روده ها، صفرا و ادرار) نیز در معرض گرفتگی عضلات هستند. انقباض ماهیچه های غیر ارادی در این بررسی مورد توجه قرار نمی گیرد.
دلایل گرفتگی عضلات
فشار عصبی و استرس از علت های گرفتگی عضلات
یکی از علت های گرفتگی عضلات پا فشارهای عصبی می باشد که می تواند در خواب باعث گرفتگی عضلات پا شود. درطی دوران بارداری، استرس، می تواند باعث گرفتگی عضلات شود، گاهی این گرفتگی های عضلانی با ریشه عصبی در ناحیه معده و روده اتفاق می افتد که درد با درد معده و کولیت های روده ای خود را نشان می دهد.
گرفتگی عضلات به علت کمبود مواد معدنی
گاهی اختلال در تعادل مواد معدنی و آنزیم ها در بدن موجب گرفتگی عضلات می شود. کاهش یا افزایش منیزیم، کلسیم، سدیم و پتاسیم در خون باعث انقباض عضله و گرفتگی آن می شود.
کم آبی بدن یکی از دلایل گرفتگی عضلات
بالا رفتن میزان اسید لاکتیک در عضلات به علت کم آبی موجب بروز درد در عضلات می شود زیرا کم آبی باعث نرسیدن خون به عضلات و گرفتگی عضلات می شود. با نوشیدن آب کافی می توانید از گرفتگی عضلات در حین فعالیت و ورزش جلوگیری کنید زیرا در هنگام ورزش های سنگین مایعات بدن دفع می شود و بدن دچار کم آبی می شود، در این حالت حجم خون کاهش یافته و مقدار کافی خون برای رساندن اکسیژن به تمام عضلات در حال ورزش وجود ندارد.
گرفتگی عضلات به علت کاهش جریان خون
تصلب شرایین و باریک شدن رگ هایی که خون را به پاها می رساند می تواند گرفتگی عضلات را در هنگام ورزش بوجود آورد که این گرفتگی ها بعد از ورزش معمولا از بین می روند.
تحت فشار بودن عصب از دلایل گرفتگی عضلات
گرفتگی عضلات و درد در پاها ممکن است به علت فشردگی اعصاب در ستون فقرات (تنگی کانال نخاعی) ایجاد شود . درد عضلات به هنگام راه رفتن طولانی مدت، بدتر می شود و یا قرار گرفتن در پوزیشن و موقعیت غلط هنگام کار و فعالیت روزانه مثل نشستن ها و ایستادن طولانی و برداشتن اجسام سنگین به طریقه اشتباه از روی زمین به گرفتگی عضلانی منجر می شود. پیاده روی با پشت کمی خمیده، علائم درد را می تواند بهبود و یا به تاخیر بیاندازد.
در صورتی که گرفتگی عضلات شما تا 72 ساعت بعد از شروع برطرف نشد، مراجعه به متخصص برای تشخیص علت و درمان زودهنگام بسیار حائز اهمیت است. برای بیماران با گرفتگی عضلات، جدی گرفتن روند درمان و کامل کردن دوره درمان برای بهبودی کامل، ضروری است.
دیگر دلایل ایجاد گرفتگی عضلات
اگرچه انقباض عضلانی اغلب بی ضرر است، اما بعضی اوقات می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی برای سلامتی باشد، به عنوان مثال، کسانی که از بیماری‌های کلیوی و اعصاب رنج می‌برند. شرایط جدی تری که می‌تواند باعث پیچ‌خوردگی عضلات شود عبارت‌اند از:
-مولتیپل اسکلروزیس یا همان ام اس:
این وضعیت بر مغز و نخاع تأثیر می گذارد و در نتیجه ممکن است علائمی در بدن ایجاد شود. تعادل، احساس، حرکت و بینایی فقط بعضی از مناطق هستند که می‌توانند تحت تأثیر قرار بگیرند.
-دیستروفی عضلانی:
این مشکل طیف وسیعی از شرایطی را در بر می گیرد که به مرور زمان باعث ضعیف شدن عضلات می شوند.
-سندرم ایساک:
این یک بیماری نادر است که می تواند باعث پیچ خوردگی، سفتی و گرفتگی عضلات شود.
-عصب نخاعی تحت فشار:
این وضعیت زمانی اتفاق می افتد که بافت هایی که عصبی را احاطه کرده‌اند، فشار زیادی به آن وارد می کنند. این عارضه می تواند در قسمت های پشت، پا، دست و سایر مناطق بدن رخ دهد و باعث درد، سوزن سوزن شدن، بی حسی و ضعف شود.
-اسکلروز جانبی آمیوتروفیک:
این وضعیت یک گروه از بیماری های عصبی و نادر است که به طور عمده بر سلول های عصبی تأثیر می گذارد.
-لوپوس:
لوپوس یک بیماری خودایمنی است که می تواند طیف وسیعی از علائم را در مناطقی از جمله مفاصل، مغز، کلیه ها و پوست ایجاد کند. لوپوس هنگامی رخ می دهد که سیستم ایمنی بدن به اندام ها و بافت های خود حمله کند.
-سندرم خوش‌خیم پرش عضلات:
این سندروم یک اختلال عصبی است که باعث گرفتگی عضلات در مناطقی از بدن از جمله چشم، دست، انگشتان دست، ران و ساق پا می شود.
-دیستونی:
این یک اختلال حرکتی عصبی است که می تواند در صورت صحیح نبودن سیگنال ها از مغز باعث اسپاسم دردناک عضلات شود.
-بیماری نورون حرکتی:
این نیز یک دسته از بیماری‌هایی است که بر نخاع و اعصاب مغز تأثیر می گذارد و در آن رسیدن پیام های عصب حرکتی به ماهیچه ها متوقف شده و می تواند علائمی از جمله سفتی و ضعف را ایجاد کند.
چه موقع باید در رابطه با گرفتگی عضلات به پزشک مراجعه کرد؟
شما باید با پزشکتان این مسئله را در میان بگذارید اگر:
1- انقباض عضلاتتان بیش از ۲ هفته طول کشیده است.
2- گرفتگی های عضلانی در بیشتر از یک جای بدنتان مشاهده می شود.
3- در منطقه ی تحت تأثیر احساس ضعف هم می کنید.
4- فکر می کنید ممکن است دارویی باعث ایجاد این مشکل شده باشد.
-5تغییرات در روده (مدفوع) و یا عملکرد مثانه که منجر به بی‌اختیاری یا مشکل در کنترل حرکات روده میشود.
-6ضعف عضلانی در بازوها و پاها؛ احساس عدم تعادل در هنگام راه رفتن یا کاهش تدریجی مقدار فاصله‌ای که قادر به راه رفتن هستید.
-7درد و بی‌حسی که به طرف بازوها و یا پاها حرکت می‌کند، بویژه در صورتی که در هنگام عطسه، سرفه یا نشستن بدتر میشود.
-8دردی که در زمان خوابیدن بدتر میشود یا شما را در شب بیدار نگه می‌دارد.
-9درد همراه با تب، کاهش وزن یا دیگر علائم بیماری
درمان و پیشگیری از گرفتگی عضلانی
- به رژیم غذایی خود توجه کنید:یک رژیم متعادل حاوی غذا‌های غنی از کلسیم، پتاسیم و منیزیم به راحتی می‌تواند از گرفتگی عضلات جلوگیری و به درمان آن کمک کند.
- هیدراته بمانید: نوشیدن آب کافی، به ویژه هنگام ورزش که مایعات بیشتری از طریق تعریق و تنفس از بین می‌رود، بسیار مهم است. توصیه میشود روزانه حدود ۸ یا ۹ لیوان آب و مایعات بنوشید. آب طعم دار از بهترین گزینه‌هاست.
- مصرف کافئین را کاهش دهید: اگر کم کردن قهوه برایتان سخت است از انواع بدون کافئین آن استفاده کنید. چای‌های گیاهی جایگزین‌های بسیار خوبی هستند.
- بیشتر بخوابید: سعی کنید حداقل ۸ ساعت خواب شبانه داشته باشید.
- استرستان را کنترل کنید: ورزش، مدیتیشن یا تکنیک‌های تنفسی از روش‌های خوب مدیریت استرس هستند.
- ملایم‌تر ورزش کنید: اگر در طول ورزش دچار گرفتگی عضلانی می‌شوید، به احتمال زیاد تمرینات شما بیش از حد شدید است؛ بنابراین شاید لازم باشد آن را با یک فعالیت ملایم جایگزین کنید و یا حداقل مدت زمانی که برای انجام یک تمرین شدید صرف می‌کنید را کاهش دهید.