اگر تخمک لقاح یافته در هر جای دیگری غیر از داخل رحم جایگزین شود، بارداری نابجا یا خارج از رحم اتفاق می افتد.
در حالت عادی بعد از اینکه تخمک بارور می شود به حرکت خود که از تخمدان شروع شده بود ادامه می دهد تا از لوله به رحم برسد و بر روی دیواره حفره رحمی جایگزین شود. اگر به دلایل مختلف مثل تنگی لوله های رحمی بر اثر چسبندگی ناشی از عفونت یا جراحی های شکمی این حرکت متوقف شود، تخم لقاح یافته ممکن است در محل تنگی لانه گزینی کرده و به رشد خود ادامه دهد. از آنجا که اکثر بارداریهای خارج رحمی در یکی از لوله های رحم رخ می دهند آنرا بارداری لوله ای نیز می نامند. با احتمال بسیار کم ممکن است بارداری خارج رحمی در محلهای دیگری نیز دیده شود. سایر مکان های احتمالی جایگزینی عبارتند از: تخمدان، دهانه رحم و یا بخش های دیگر شکم، در موارد نادر همراه با یک بارداری رحمی یک تخم دیگر نیز در جایی خارج از رحم جایگزین می شود؛ البته این اتفاق در IVF که تخمکها بطور مصنوعی لقاح یافته و به داخل رحم تزریق می شوند دیده می شود.
هیچ راهی برای جابجایی محل تخم و انتقال و کاشتن آن در رحم وجود ندارد بنابراین تنها راه درمان ختم حاملگی است. اگر بارداری خارج رحمی به موقع تشخیص داده نشود و مورد درمان قرار نگیرد، با رشد سلولی و بزرگ شدن جنین احتمال پارگی لوله های رحمی وجود دارد. این واقعه با درد شدید و خونریزی همراه است و یک اورژانس پزشکی محسوب می شود. متاسفانه در چنین حالتی آسیب جدی یا از دست دادن کامل لوله رحمی اتفاق می افتد. در این شرایط اگر درمان سریع مقدور نباشد خونریزی شدید داخلی حتی منجر به مرگ نیز خواهد شد.
معمولا بارداری خارج از رحم علائم مشخصی ندارد و ممکن است فقط در طی اسکن و سونوگرافی تشخیص داده شود. در صورت وجود علائم، در بین هفته ۴ و ۱۲ حاملگی ظاهر می‌شوند و می‌توانند ترکیبی از موارد زیر باشند:
-
یک دوره عدم وقوع قاعدگی و داشتن سایر علائم بارداری
-
احساس درد یک‌طرفه در قسمت پایین شکم
-
داشتن خونریزی واژن یا ترشحات آبکی قهوه‌ای
-
احساس درد در سرشانه‌ها
-
احساس ناراحتی و سوزش در هنگام ادرار کردن
گاهی اوقات این علائم ناشی از مشکلات دیگری مانند عفونت معده هستند.
علل بارداری خارج از رحم
بارداری لوله‌ای رایج‌ترین نوع حاملگی خارج از رحم، زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور شده در راه خود به سمت رحم گیر کند و معمولاً علت آن این است که لوله فالوپ آسیب دیده یا شکل آن تغییر کرده است. عدم تعادل هورمونی یا رشد غیر طبیعی تخمک بارور شده نیز می‌تواند در این مورد نقش داشته باشد.
برخی عوامل که احتمال وقوع حاملگی خارج از رحم را بیشتر می کنند عبارتند از:
* سابقه بارداری خارج از رحم:اگر پیش‌تر این نوع بارداری را داشته‌اید، احتمال اینکه مجدداً آن را داشته باشید وجود دارد.
* التهاب یا عفونت:بیماری‌های مقاربتی مانند گونوره آ یا کلامیدیا می‌توانند سبب التهاب لوله‌های فالوپ و دیگر اعضای نزدیک به آن‌ها شوند و خطر این مشکل را افزایش دهند.
* درمان ناباروری:برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند زنانی که لقاح مصنوعی (IVF) یا درمان‌های مشابه آن را انجام داده‌اند بیشتر در معرض حاملگی خارج از رحم هستند. ناباروری نیز ممکن است این خطر را بیشتر کند.
* جراحی لوله‌های رحم:انجام عمل جراحی برای درمان لوله فالوپ مسدود یا آسیب دیده نیز می‌تواند خطر این مشکل را بیشتر کند.
* نوع روش پیشگیری از بارداری:در صورت استفاده از دستگاه IUD احتمال باردار شدن بسیار نادر است. با این حال، اگر در صورت وجود این دستگاه، باردار شوید، به احتمال زیاد حاملگی خارج از رحم خواهد بود. در صورتی که پس از عمل بستن لوله‌های فالوپ نیز باردار شوید، خطر حاملگی بیشتر است.
* مصرف سیگار:سیگار کشیدن درست پیش از حاملگی می‌تواند خطر خارج از رحم بودن آن را بیشتر کند. هرچه بیشتر سیگار بکشید، احتمال بارداری خارج از رحم بیشتر می‌شود.
چرا بارداری خارج از رحم خطرناک است؟
چون اگر جنین به جای رشد در جای مشخص خودش، در لوله یا نزدیک رحم رشد کند باعث بروز مشکلات جدی می‌شود. جنین در هر کجا به غیر از داخل رحم شکل بگیرد و رشد کند باعث پاره شدن محل و خونریزی شدید می‌شود. خونریزی داخلی که در بیشتر مواقع جان انسان را به خطر می‌اندازد و قبل از اینکه او به بیمارستان برسد ممکن است جانش را از دست بدهد. البته این را هم بگویم که این روزها علم به شدت پیشرفت کرده و احتمال مرگ خیلی کم است، اما به شرطی که خانم‌های باردار تست‌های اطمینان بخش را بدهند.
بارداری خارج رحم چطور تشخیص داده می شود؟
از آنجا که امکان وجود بسیاری از علایم فوق در یک بارداری طبیعی نیز هست، تشخیص بارداری خارج رحمی برای پزشک آسان نیست. بنابراین از روشهای زیر در تشخیص آن کمک گرفته می شود:
-
آزمایش خون و اندازه گیری مقدار HCG در خون:
در یک بارداری طبیعی مقدار گنادوتروپین جفتی انسانی HCGبه سرعت افزایش می یابد و اگر سطح HCG آن طور که انتظار می رود افزایش نیابد، به وجود نوعی بارداری غیر طبیعی مشکوک می شویم. در صورت وجود بارداری خارج رحمی، ممکن است سطح HCG افزایش یابد ولی در سونوگرافی، هیچ نشانه ای مبنی بر بارداری درون رحم دیده نمی شود.
-
معاینه داخلی از طریق واژن:
احتمالا دهانه رحم بسیار دردناک بوده و ممکن است در معاینه توده ای در ناحیه لوله ها و خارج از رحم لمس شود.
سونوگرافی راه خوبی برای تشخیص بارداری خارج رحمی است. ممکن است با سونوگرافی بتوان بارداری لوله ای را درون لوله فالوپ مشاهده کرد. پزشک ممکن است بدلیل پارگی لوله یا خونریزی، مقداری خون در حفره شکم ببینید و یا توده ای در ناحیه لوله فالوپ یا تخمدان قابل مشاهده باشد.
ممکن است حتی با نجام آزمایشات فوق تشخیص قطعی امکانپذیر نباشد. گاهی در سقط نیز علائمی مشابه دیده می شود. بنابراین ممکن است پزشک فرد را تحت نظر بگیرد یا درخواست لاپاروسکوپی نماید. با استفاده از لاپاراسکوپی، بهتر می توان بارداری خارج رحمی را تشخیص داد. برش های بسیار کوچکی در ناحیه ناف و بخش تحتانی شکم ایجاد می شود و پزشک داخل شکم و اعضای لگنی را با وسیله کوچکی به نام لاپاروسکوپ مشاهده می کند. با این روش می توان محل بارداری خارج رحمی را پیدا نمود.
درمان بارداری خارج از رحم
در حال حاضر سه درمان اصلی برای این وضعیت وجود دارد که عبارتند از:
-
مدیریت حاملگی. شما به دقت توسط پزشک کنترل می‌شوید و اگر تخمک بارور شده به خودی خود از بین نرفت باید روشهای دیگر به‌کار گرفته شوند.
-
مصرف دارو. از تزریق داروی قدرتمندی به نام متوترکسات برای توقف رشد تخمک استفاده می‌شود.
-
جراحی. یک جراحی لاپاراسکوپی تحت بیهوشی عمومی برای برداشتن تخمک بارورشده انجام می‌شود.
در سایت www.TeleVisit24.comتنها با وارد کردن نام و نام خانوادگى و شماره موبایل و ثبت نام در سامانه تله ویزیت ، بلافاصله و حداکثر طى مدت ٢٤ ساعت پاسخ خود را از بهترین پزشکان متخصص دریافت کنید.