از اندومتریوز چه می‌دانید؟

اندومتریوز، گاهی اوقات "اندو" نامیده می‌شود، یک مشکل سلامتی رایج در زنان می‌باشد. نام آن از کلمه اندومتریوم (endometrium)، بافتی است که به طور معمول شبیه رحم را تشکیل می‌دهد. اندومتریوز زمانی اتفاق می‌افتد که بافت مشابه پوشش رحم در خارج از رحم شما و یا در نقاط دیگر بدن شما رشد می‌کند.

اغلب، اندومتریوز در موارد زیر یافت می‌شود:

تخمدانها
لوله‌های فالوپ
بافت‌هایی که رحم را نگه داشته‌اند
سطح بیرونی رحم

قسمت‌های دیگر برای رشد می‌توانند شامل مهبل، دهانه رحم، روده، مثانه یا رکتوم باشند. ولی رایج‌ترین محل پدیدآمدن آن، لگن است که در این قسمت، تخمدان‌ها بیشتر گرفتار اندومتریوز می‌شوند.

بنابراین همزمان با عادت ماهانه خانم‌ها، این نقاط خونریزی می‌کنند و دشواری‌های فراوانی برای فرد به‌وجود می‌آید.

اندومتریوز زمانی اتفاق می‌افتد که بافتی مشابه پوشش رحم در داخل رحم، خارج از رحم یا جایی که به رحم تعلق ندارد ایجاد شود. رشد اندومتریوز ممکن است مانند دوران قاعدگی، موجب بروز خونریزی شود، می‌تواند باعث تورم و درد و همچنین باعث رشد بافت و خونریزی شود که به راحتی نمی‌تواند از بدن خارج شود.

علائم اندومتریوز

درد رحم شایع‌ترین علامت است. زنان مبتلا به اندومتریوز ممکن است انواع مختلفی از درد داشته باشند. که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

درد دیسمنوره (گرفتگی و درد بسیار شدید قاعدگی)
درد مزمن (طولانی مدت) در پشت و لگن
دیس پارونیا (درد در طول رابطه جنسی یا بعد از رابطه جنسی. این معمولا به عنوان یک درد "عمیق" توصیف می‌شود و زمانی که دخول شروع می‌شود)
درد روده
حرکات روده تحریک پذیر یا درد هنگام ادرار در طول دوره‌های قاعدگی. در موارد نادر، شما همچنین ممکن است خون را در مدفوع یا ادرار خود پیدا کنید.
خونریزی یا پریود شدن بین دوره‌های قاعدگی، این امر می‌تواند به علت اندومتریوز ایجاد شود. اگر این اتفاق افتاد، شما باید پزشک متخصص زنان خود را ببینید.
ناباروری یا عدم توانایی باردار شدن (نازایی)
مشکلات معده (گوارشی). این موارد عبارتند از اسهال، یبوست، نفخ، یا حالت تهوع، به خصوص در دوران قاعدگی.

رشد اندومتریوز ممکن است باعث گسترش و ایجاد مشکلاتی مانند موارد زیر شود:

مسدود کردن لوله‌های فالوپ
کیست تخمدان
التهاب (تورم)
بافت زخم و چسبندگی تشکیل شده (نوع بافتی که می‌تواند اندام شما را به هم متصل کند). این بافت اسکار ممکن است باعث درد لگن و سخت شدن بارداری شود.
مشکلات روده و مثانه شما

البته این علایم بسته به این که اندومتریوز در کجا قرار دارد و چه بافتی را درگیر کرده است، متفاوت می‌باشد؛ مثلاً اگر روده را درگیر کرده باشد، می‌تواند کرامپ‌ها و دردها و خونریزی روده را در پی داشته باشد و یا اگر اندومتریوز روی ریه باشد، در موقع پریود فرد دچار خلط خونی می‌شود. معمولاً دردها پیش رونده هستند و شایع‌ترین آن‌ها درد هنگام قاعدگی و درد در زمان مقاربت است.

رشد اندومتریوز خوش‌خیم می‌باشد و سرطانی نیست. اما می‌توانند مشکلاتی ایجاد کنند.

علت ایجاد نازایی در این بیماری چیست؟

علت ایجاد نازایی در این افراد به‌طور قطعی و صد درصد مشخص نیست. چنان چه عوارض اندومتریوز وسیع و شدید باشد، می‌تواند سبب چسبندگی لوله‌های رحمی به لگن شود و در نتیجه، چسبندگی شدید لوله باعث نازایی خواهد شد. به عباراتی نازایی به علت تغییر قابلیت حرکت لوله‌های رحمی و اختلال در انتقال تخمک در لوله ایجاد می‌شود.

زمانی که اندومتریوز خفیف است و فقط چند تا ندول اندومتریوز به صورت نقاط پراکنده بوده و بیمار نازا باشد، علت مشخص برای نازایی وجود ندارد و ممکن است در این افراد تخمدان‌ها فعال نبوده و در نتیجه تخمک ‌گذاری دچار اختلال گردد.

چه کسانی مبتلا به اندومتریوز می‌شوند؟

اندومتریوز می‌تواند در هر دختر یا زنانی که دارای دوره قاعدگی است اتفاق بیفتد، اما در زنان 30 تا 40 سالگی بیشتر است.

عوامل خطر ابتلا به اندومتریوز:

بچه‌ای نداشته باشید
دوره‌های قاعدگی طولانی که بیش از هفت روز طول می‌کشد
دوران قاعدگی‌های کوتاه مدت (27 روز یا کمتر)
داشتن خویشاوند نزدیک مانند مادر، خواهر یا خاله‌ای که به این عارضه مبتلا باشند.
یک مشکل سلامتی دیگر که جریان طبیعی قاعدگی در طول دوره شما را متوقف می‌کند

علت ایجاد اندومتریوز چیست؟

هیچ کس نمی‌داند که علت این بیماری چیست. و علت آن بطور قطعی مشخص نیست محققان در حال مطالعه علل احتمالی هستند.

باید گفت دلایل مختلفی در ایجاد آن موثر است. از جمله مهم‌ترین علت‌ها می‌توان به فاکتورهای ارثی و جنسی و کسانی که بستگان درجه اول آن‌ها اندومتریوز داشته‌اند، اشاره کرد. یکی دیگر از علت‌های ایجاد کننده‌ی اِندومتریوز فاکتور ایمونولوژیک است که به علت اختلال در ایمنی سلول در بعضی افراد اِندومتریوز بیش‌تر دیده می‌شود. هم‌چنین خود بافت اندومتر چنان که دارای قاعدگی نامرتب باشد، می‌تواند باعث ایجاد اندومتریوز شود. لازم به ذکر است اندومتریوز ممکن است در جاهای مختلف بدن دیده شود، از جمله می‌تواند در داخل بینی مشاهده شود و یا ریه‌ها را درگیر کند. ولی علت واقعی آن به طور صد درصد مشخص نیست.

چگونه می‌توان از اندومتریوز جلوگیری کرد؟

با توجه به این که بیماری اندومتریوز، یک بیماری پیش رونده بوده و حتی اگر در مرحله خفیف هم باشد ممکن است طی چند سال شدید شود، باید سریعاً برای درمان آن اقدام کرد. در افراد مبتلا باید ابتدا مشخص شود اندومتریوز در چه مرحله‌ای است و اگر بیمار ازدواج کرده و اندومتریوز دارد، بهتر است برای بچه‌دار شدن زودتر اقدام کند، چون ممکن است اندومتریوز پیشرفت کند و باعث نازایی شود. اگر هم بچه نمی‌خواهد بهتر است از روش‌های جلوگیری از بارداری (مانند قرص‌های ضدبارداری) استفاده کند. مصرف قرص‌های ضدبارداری باعث جلوگیری از پیشرفت اندومتریوز می‌شود.

هم‌چنین ترکیباتی مانند پروژسترون باعث می‌شوند اندومتریوز در همان مرحله باقی بماند و پیشرفت نکند.

معمولاً خیلی از دردهای موقع قاعدگی دردهای دیسمنوره اولیه هستند که خیلی از خانم‌ها دچار آن می‌شوند و نبایستی خیلی نگران باشند، اما وقتی دردهای پیش رونده دارند باید به پزشک متخصص زنان مراجعه کنند. اگر خانمی ازدواج نکرده بهتر است از درمان‌های دارویی استفاده کند، چون مصرف داروهای جلوگیری کننده حاملگی باعث می‌شود بیماری پیشرفت نکند و اگر ازدواج کرده توصیه می‌کنیم اگر شرایط مناسب برای باردار شدن دارند، هر چه زودتر اقدام به بارداری کنند. به طور کلی این افراد نباید از باردار شدن ناامید شوند.

در این خانم باید بررسی شود که اندومتریوز در چه مرحله‌ای است. در مرحله اول باید یک اسپرموگرام از شوهرشان داشته باشند که مطمئن شوند شوهرشان مشکل خاصی ندارد و یک بررسی هورمونی از خودشان انجام دهند. اگر اندومتریوز در مرحله خفیف باشد، درمان دارویی مثل داروهای تحریک کننده تخمک‌ گذاری انجام می‌گیرد و اگر اندومتریوز وسیع باشد باید لاپاروسکوپی شود. احتمال این که عدم بارداری ایشان به علت اندومتریوز باشد، زیاد است. اگر در این فرد اندومتریوز شدید باشد، بهتر است با لاپاروسکوپی چسبندگی‌ها آزاد شود. اگر این امکان وجود ندارد، می‌بایستی توسط IVF (لقاح خارج از رحم) اقدام به درمان کرد. ولی در نهایت این خانم نباید نگران باشد و از بارداری هم ناامید نشود، چون در این افراد یا از طریق ساده و معمولی امکان بارداری وجود دارد یا اگر در مرحله وسیع و شدید اندومتریوز باشند، از طریق روش‌های کمک به بارداری در این افراد می‌توان مشکل را بر طرف کرد.

اندومتریوز چگونه تشخیص داده می‌شود؟

شرح حال، معاینه بدنی بیمار و معاینه لگن توسط پزشک متخصص زنان
سونوگرافی جهت تعیین وجود اندومتریوز و بررسی کیست تخمدان
ام آر آی (MRI) را باید در بیمارانی به کار برد که نتایج سونوگرافی آنها مبهم است و یا شک به اندومتریوز رکتوواژینال یا مثانه‌ای وجود دارد.
اگر درد شما با داروهای هورمونی بهتر شود، احتمالا اندومتریوز دارید. اما، این داروها فقط تا زمانی که آنها را مصرف می‌کنید، کار می کنند. هنگامی که آنها را متوقف کنید، درد شما ممکن است دوباره برگردد.

اندومتریوز چگونه درمان می‌شود؟

درمان برای اندومتریوز وجود ندارد، اما درمان ها برای علائم و مشکلات ایجاد شده در دسترس هستند. در مورد گزینه‌های درمان خود با پزشک متخصص خود صحبت کنید.

آیا اندومتریوز پس از یائسگی وجود دارد؟

برای برخی از زنان علائم دردناک اندومتریوز پس از یائسگی بهبود می‌یابند. همانطور که بدن متوقف ساخت استروژن هورمون است، رشد به آرامی کاهش می‌یابد. با این حال، برخی از زنان که در درمان، هورمون یائسگی مصرف می‌کنند ممکن است علائم اندومتریوز داشته باشند.

اگر بعد از یائسگی علائم اندومتریوز دارید، با پزشک خود در مورد گزینه‌های درمان صحبت کنید.