زن، واژه ی زیبــای آفرینش؛ واژه ای کــه گاه در جایگاه مادر ،مهربانــی و عشــق را آمــوزگار میشود؛ گاه در پوشش همسر ،همراهی و همســفری را مشق میکنــد؛ گاه به شــکل خواهر ، کنارت می ایستد تا دستهایش خستگی را از شانه هایت بزداید؛ گاه دختر است و یک دنیا، شادی و امیــد برای رســاندنت به مرز خوشبختی؛ و گاه تمام اینهاست به اضافه ی مدیر، کارمند، دانش پژوه، استاد دانشگاه، معلم ، روزنامه نــگار، مهندس، نقاش، طراح دکوراســیون و کلی مشــاغل دیگر؛ حتی شاعر یا پرورش دهنده ی گل و گیاه. و تمام اینها را با همــان ظرافت زنانه اش ولی به بهترین شکل انجام میدهد.
گاهی او را در اداره میبینی؛ پشت میز نشسته و سخت مشــغول اســت که کاری زمین نماند. گاه در خیابانهای شهر، پشــت فرمان، تا هم چرخ زندگی و هم چرخ کار را به حرکت درآورد؛ و گاه در روستا، نترس و خستگی ناپذیر ، تپه هــا را بالا و پایین میرود؛ به امید بهتر شــدن زندگی خود و همــه ی آنانی که به دســتهای مهربان و پاهای خستگی ناپذیرش، چشم دوخته اند. یاد گرفته است جمع همه ی اینها باشــد و بالاتر از همه، همچنان، گل زیبای آفرینش بماند .
بانویی موفق از ایران زمین؛ رئیس انجمن تله مدیسین ایران دکتر «فاطمه نعمت اللهی »
هرچند شــرایط کنونی و شــیوع گســترده ی کرونا فرصت ملاقات حضــوری را از ما گرفــت؛ اما، به مدد دنیای مجازی و ارتباط از راه دور توانستیم گفت و گوی خوب و پرباری با این بانوی تلاشگر ایرانی داشته باشیم .
آنچــه در ادامه خواهید خواند حاصــل همیــن گــپ و گفــت صمیمانه در فضای مجازی است .دکتر نعمت اللهی، بانویی اســت که از تکنولوژی در جهت تســهیل روند نگهداری و یا انتقــال اطلاعات در حوزه ی پزشکی، بهره جسته است .
25 نوامبــر برابر با پنجــم آذر، مصادف بود با روز «نه به خشــونت بر ضد زنان» و« 25» امین روز از همین ماه پاییزی هم مصادف شد با "روز پژوهش ."
به همین بهانه، ســراغ یکی از بانوان پرتلاش عرصه ی دانش و پژوهش رفتیم؛ کســی کــه جدای از ایفای نقش مادر و همسر، در کسوت مدیر، آن هم در حوزه ی دانش و سلامت، چهره ای شناخته شده است .
هرچند شــرایط کنونی و شــیوع گســترده ی کرونا فرصت ملاقات حضــوری را از ما گرفــت؛ اما، به مدد دنیای مجازی و ارتباط از راه دور توانستیم گفت و گوی خوب و پرباری با این بانوی تلاشگر ایرانی داشته باشیم .
آنچــه در ادامه خواهید خواند حاصــل همیــن گــپ و گفــت صمیمانه در فضای مجازی است .دکتر نعمت اللهی، بانویی اســت که از تکنولوژی در جهت تســهیل روند نگهداری و یا انتقــال اطلاعات در حوزه ی پزشکی، بهره جسته است .
نگاهی به دنیای پیشــرفته ی کنونی نشان میدهد که اســتفاده از تکنولوژی در تمامی عرصه ها، راهکاری خوب و مطمئن برای گذر از مشــکلات و آسانتر کردن شرایط زندگی است. حضور تکنولوژی در حوزه ی سلامت، پدیده ی نوظهوری بود که به سرعت همگام با تغییرات، پیش رفت و موفقیتهای بزرگی را در این عرصه رقم زد. شاید از خود بپرسیم که چرا خانم دکتر نعمت اللهی، جامعه ی هدفش را پزشــکان و متخصصان حوزه ی پزشکی در نظر گرفت؟ آیا فقط به این خاطر که دانش آموخته ی این رشــته بود؟ شاید پاسخ هم مثبت است و هم منفی؛ ولی آنچه دقیقتر مینماید نیازسنجی پزشکان و بیماران و حرکت در جهت رفع این نیاز بوده است؛ و همچنین توجه به نقش اساسی و مهم اســتفاده از تکنولوژی کامپیوتری توسط پزشکان؛ این کار، مزایای بســیاری دارد از جملــه: بهبود کیفیت خدمات ارائه شــده، امنیت و اثربخشی مراقبت سلامت ،کاهش خطاهای پزشــکی، مدیریــت بیماریهای حاد و مزمن، به روزرسانی اطلاعات و ایجاد فرصت برای نظارت و کمک به تصمیم سازی پزشکی از طریق بهبود دسترسی به اطلاعات پزشکی .
اطلاعات در حوزه مدیریت مطب، بسیار حائز اهمیت اســت. روشهای ســنتی و قدیمی مدیریــت اطلاعات، پاسخگوی شرایط پیچیده و در حال تغییر امروز نیست و نمیتوان در برخورد با مشکلات و تصمیم گیری، صرفا به گزارشات محدود و گفته های پرسنل اتکاء نمود. با ظهور و فراگیری تکنولوژی در جوامع، نوع جدیدی از «تکنوفوبیا » در انسانها به وجود آمده است. این نوع هراس، در اعتماد و اســتفاده از تکنولوژی نرم افزار، به خوبی دیده میشود .در عصر حاضر، نرم افزارها به راحتی میتوانند بســیاری از دغدغه های ذهنی و عملی مدیران را از میان بردارند و به شیوه ای مؤثر و کارآمد به جمع آوری، طبقه بندی و پردازش انبوهی از اطلاعات بپردازند. نرم افزار « تله مدیســین» نیز از همین دسته است .
ضمن ادای احترام به تمام فعالان زیســت بوم فناوری که حاصل تلاش و اندیشه هایشــان، ســربلندی ایران و ایرانی اســت، از خانــم دکتر نعمت اللهی، خواســتیم با شرح واژه ی « تله مدیسین» و « تله ویزیت»، مختصری در خصوص فعالیت انجمن تله مدیســین در شرایط حساس کنونــی توضیح دهد؛ اینکه با توجه به شــیوع کرونا، چه فرصتها و اقدامات خوبی از سوی انجمن، صورت پذیرفته است؟ برنامه های آتی انجمن چیست؟ آیا انجمن، خواستار حمایت و همراهی بیشتر مسئولان است یا اینکه تعامل با آنهــا را مفید و خوب ارزیابی می نماید؟ و در نهایت اینکه آیا پزشکان به این باور رسیده اند که میتوانند از تله ویزیت و تله مدیسین به عنوان بســتری برای به اشتراک گذاری اطلاعات و تجارب خویش با ســایر همکاران، یا ارتباط با بیماران و حتی ارسال مقالات استفاده نمایند؟ به گونه ای که بستر علمی این پلتفرم، بانک اطلاعاتی قوی و مرجعی مناســب برای ســایر همکاران و دانش پژوهان به حساب آید؟ از ســویی دیگر چقدر بیماران و افراد عادی با چنین بســتری آشــنایی دارند؟ چند درصد از بیمارانی که به هــر دلیلی توانایی خروج از منزل و رفتن به بیمارســتان یا مطب پزشــکان را ندارند، به این آگاهی رســیده اند که « تله مدیسین» برای طرح پرسش، برقراری ارتباط تصویری با پزشــکان مورد نظر و دریافت اطلاعات، راه گشاست؟! اینها پرسشهایی است که به ذهن ما رسیده است، شاید شما نیز همین پرسشها یا سؤالات دیگری داشته باشید ،ضمن دعوت برای خوانش گپ و گفت حاضر، پیشــنهاد میکنیم که ســری به سایت انجمن تله مدیسین بزنید تا اطلاعات بیشتری را دریافت کنید .
و اما خانم دکتر فاطمه نعمت اللهی، در معرفی انجمن، چنین گفت: ســال 1395، با همکاری دکتر سیروس مؤمن زاده و با مجوز وزارت بهداشــت، انجمن تله مدیسین ایران را با شعار Bed to Bed Management راه اندازی کردیم. هدف از تشــکیل انجمن، ایجاد ارتباط بین بیماران و پزشــکان در هر زمان و هر مکان بود؛ این که بیماران در هــر جای این کره ی خاکی و البته به طور اخص، بیماران در ایران، بتوانند با استفاده از تلفن همراه و بستر اینترنت، پزشک خود را در هر نقطه، چه ایران و چه خارج از ایران ،انتخــاب کنند و از راه دور و به صورت آنلاین ویزیت (تله ویزیت) شــوند. حتی مشاوره با پزشــک و تشخیص نوع بیماری از راه دور و دریافت اطلاعات لازم از پزشکان فقط و فقط از طریق ارتباط تصویری و از راه دور انجام شود.
در این فرایند، ابتدا پزشــک، شــرح حالــی از بیمار میگیرد؛ چنانچه نیاز به آزمایش یا تصویربرداری باشــد ، نسخه ی الکترونیکی ویزیت پزشک از راه دور صادر و برای بیمار، فرستاده می شود.
مختصری در خصوص اپلیکیشن تله مدیسین:
اپلیکیشــنی شــامل بخشهای پزشــکان، بیماران و مقالات. کاربر، پس از بــاز کردن نرم افزار، زبان مورد نظر خــود را انتخاب مینماید. پــس از ورود به منوی انجمن تله مدیســین، تصاویر بســیار جذابی، مقابــل کاربر قرار میگیــرد. تصاویــری از دانشــجویان فارغ التحصیل و یا پزشکان کارآزموده .
ســه گزینه پیــش روی کاربر قرار دارد؛ «پزشــک» «بیمار» و «مقالات».
مخاطب، بر حســب نیازمندی خود میتوانــد یکی از این موارد را انتخــاب نماید. البته برای دریافــت هر نوع خدماتی، وارد کــردن نام کاربری و رمز عبور، ضروری اســت. تنوع رشته های مختلف پزشکی در این صفحــه، این امکان را به بیمار یــا کاربر میدهد که بر حســب نیاز و علاقه ی خود یکی از رشته ها را انتخاب نماید. به عنوان مثال با انتخاب گزینه ی پوست و مو، وارد صفحه ی دیگری میشویم که نام پزشکان متخصص در این حوزه، به ثبت رسیده است. حالا فرض میکنیم که کاربر در جایگاه بیمار یا حتی پزشــکی دیگر، از میان پزشکان معرفی شــده در این صفحه، یکی را انتخاب مینماید. (از قبل وی را میشناســد یا به صورت تصادفی پزشک مورد نظر را برگزیده اســت) مرحله ی بعد، انتخاب یکی از دو گزینهی پیش رو است:
◄ ویزیت به صورت حضوری؛
◄ و یا اینترنتی که همان تله ویزیت است .
تله مدیسین، استارتاپی موفق در زنجیره ی سلامت
دکتــر نعمت اللهی، از اســتارتاپ تله ویزیت به عنوان چهارمیــن اســتارتاپ انجمن نــام برد و گفــت: بعد از TeleTeb ،DrWell و eVisit بــه معرفــی « تله مدیســین» و خدمات « تله ویزیت» رســیدیم و جالبتر آنکه دو خدمت تله مدیسین، تحت پوشش بیمه قرار گرفت. وی در اینجا به خبری که در «ســپید آنلاین» نیز منتشر شد، اشاره ای کرد و ادامــه داد: عبدالخالق کشــاورزی، مدیرکل دفتر ارزیابی فناوری ســلامت، استانداردها و تعرفه های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از موافقت شورای عالی بیمه سلامت برای پوشش بیمه ای دو خدمت تله مدیسین خبر داد. ایــن مطلب برای من و همکارانم بســیار حائز اهمیت بود؛ چرا که نشــان از دیده شدن استارتاپ داشت و اینکه چقدر روند خدمت رسانی پزشکان به بیماران بهتر خواهد شد. به ویژه برای افرادی که در مناطق محروم قرار دارند و به پزشکان، کادر درمان و یا بیمارستانهای مجهز ،دسترســی ندارند. مطابق این خبر، شــورای عالی بیمه سلامت با پرداخت هزینه ی خدمت گزارش سی تی اسکن ، ام آرآی و مشــاوره تخصصی بین بیمارستانی از راه دور بر اساس استانداردهای معاونت درمان موافقت کرد.
و اما از حمایت مسئولان، پرسیدید اینکه آیا تعامل بین انجمن و مســئولان خوب اســت و یــا اینکه ما چه انتظاری از آنــان داریم؟ بگذارید باز هم به چند نقل قول خبری، اشاره کنم و پاسخ دهم:
1. در خبرها آمــده بود که: "با توجه به اهمیت ارائه خدمات دور پزشــکی و لزوم برقــراری عدالت اجتماعی و دسترســی همه آحاد کشــور به خدمــات تخصصی وفوق تخصصی مــورد نیاز، در دومین جلســه هماهنگی دبیرخانه شــورای عالی بیمه سلامت، پرداخت هزینه دو خدمت اساســی مورد درخواست وزارت بهداشت از سوی سازمانهای بیمهگر برای تله مدیسین به تصویب رسید".
این کار، محاســن زیادی داشــته و دارد. با توجه به لزوم بهره مندی پزشکان شاغل در شهرستانها و مناطق دور دســت به مشاوره با اســتادان و همکاران متبحر در دانشــگاهها و مراکز اســتانها، زیرســاخت مشاوره بین بیمارستانی پزشــکان با ثبت در پرونده پزشکی بیماران جهــت تصمیمگیری ســریع و صحیحتر طراحی شــده اســت و بر اســاس مصوبه شــورای عالی بیمه سلامت ،هزینه مشــاوره از سوی سازمانهای بیمه گر نیز پرداخت میشود. این اقدام، جلوگیری از اعزام بی رویه ی بیماران به بیمارستانهای دانشگاهی و مراکز استانها و همچنین تسریع در انجام خدمات ضروری به بیماران نیازمند است .از ســوی دیگر، طبق برخی شــواهد موجود، گزارش خدمات سی تیاســکن و ام آرآی، مدتها به دلیل کمبود متخصصان صاحب نظر در بعضی از نقاط کشــور با تأخیر یک ماهه مواجه میشــد؛ خوشــبختانه با ارائه خدمت از طریــق تله مدیســین و گزارش خدمــات از طریق مراکز بزرگ، پاســخ دهی و تعییــن تکلیف بیمــاران، به ویژه بیماران شهرستانهای محروم، سریعتر شده است .
مطابــق پیش بینی ها، بــا این اقــدام، میانگین زمان پاسخدهی به یک تا دو روز کاهش پیدا کرده که این خود ،تحولی در زمینه ی ارائه ی خدمات پزشکی است.
2. همچنین، مدیرکل دفتر ارزیابی فناوری سلامت ،طی نشســت خبری بــه خبرنگاران اعلام کــرده بود که خدمات انجمن تله مدیسین، شامل موارد مختلفی است؛ مشــاوره بین پزشکان در ســطوح مختلف به خصوص از سوی پزشکان مستقر در بیمارستانهای مناطق محروم ،انجام ویزیت، پیگیری یا فالوآپ بیماران در کلینیکهای ســرپایی جهت جلوگیــری از ازدحام بیمــاران، گزارش خدمات تصویربرداری، نــوار قلب، آنژیوگرافی و پاتولوژی بیماران از سوی مراکز تخصصی تر به سطوح محیطی و ....
من به موارد گفته شــده، این خدمــات را هم اضافه میکنم: ویزیت بیماران جدید در قالب تـــله ویزیـــت و boxهای تحت وب، جهت انتقال همزمان تصاویر از مراکز محیطی به مراکز پیشرفته، ارســال نسخه های تمدیدی بیماران بر اســاس آزمایشهای ارســالی به داروخانه ها ،امکان ارســال نســخه بیماران به منزل و امکان استفاده از نظــر جراحان میهمان، حین اعمــال جراحی پیچیده در مراکز جراحــی بزرگ، از جمله خدمات گســترده ی « تله مدیســین» است. که اینها همه، حاکی از کارآمدی این استارتاپ و استفاده از تازههای تکنولوژی در بستر و حوزه ی سلامت است .
3. ســعید نمکی وزیر بهداشــت، درمــان و آموزش پزشکی، فروردین امســال درباره تله مدیسین اظهار کرد:
"چند اتفاق جالب در این دوره شکل گرفت. یکی این که توســعه خدمات الکترونیک و پزشکی از راه دور، در حال ســاماندهی است و با اســتفاده از ظرفیتهای موجود به سمت تله مدیسین میرویم. دلیلی ندارد یک فرد دیابتی مبتلا به فشــار خون یا خیلی از افــراد دیگر را هر روز به مطب بکشانیم تا کنترل شوند. خدمات پزشکی از راه دور ،بسیاری از این خدمات را پوشش میدهد و باید به سمت نسخه نویسی و نسخه پیچی الکترونیک برویم."
اما پرســش اینجاســت، تا چه حد فرهنگ استفاده از تله مدیســین در بین پزشــکان، جا افتاده است؟ چقدر وزارت بهداشت و درمان با پزشکانی که همراه این انجمن میشوند، همکاری دارد؟ چقدر تلاش کردیم تا این بستر را در ایران به مردم و پزشکان، بشناسانیم؟!
4. قاســم جان بابایی، معاون درمان وزارت بهداشت نیز اســفند 97 درباره تله مدیســین به خبرنگار حوزه ی ســلامت «ایرنا» گفته بود: "اینکه بتوانیم برخی خدمات مانند تصویربرداری از راه دور را برای بیماران اورژانســی توســط پرستار یا فرد آموزش دیده انجام بدهیم تا پزشک متخصص از نقطه ای دورتر، به طور مثال ســونوگرافی را ببینــد و گزارش، ارائه دهد، این موضــوع مورد نظر وزیر بهداشــت اســت، اما هنوز به صورت رسمی شروع نشده اســت. زیرا مواردی در رابطه با پوشش بیمه ای نیز وجود دارد که باید حل شود ."
خب این یکی از همین موارد است، یکی از موانعی که مانع استفاده ی گســترده از این بستر برای خدمت رسانی میشود. آیا اگر پوشش بیمه ای کامل وجود داشته باشد، استفاده از تله مدیسین توسط بیماران و انجام تله ویزیت از سوی پزشکان، افزایش نخواهد یافت؟
در همان خبر، از زبان معاون درمان وزارت بهداشــت آمــده بود که: « تله مدیســین یکــی از برنامه های وزارت بهداشت است، به طور مثال کلینیک مجازی میتواند بار مراجعه مردم را به صورت حضوری کم کند .» و گویا همچنان این انجمن، در دستور کار وزارت قرار گرفته اســت و از دستور کار به مرحله ی اجرایی نرسیده است.
5. کوروش فرزین، سرپرست معاونت بیمه و خدمات ســلامت سازمان بیمه ســلامت نیز چندی پیش در این رابطه بیان کرد: "توجه ســازمان بیمه سلامت به موضوع تله مدیســین و اجــرای آن، با اولویــت مناطق محروم و جاهایی است که دسترسی به پزشکان متخصص ندارند و این کار با محوریت پزشک خانواده صورت خواهد گرفت .یعنی به عبارتی پزشک خانواده و پزشک متخصص جهت یک بیمار میتوانند از این بســتر نسبت به تجویز خدمات استفاده کنند ."
و بایــد گفت: تاکنون انجمن به همت تلاشهای خود پیش رفته اســت. البته منکر خدمات وزارت بهداشــت و مســئولان نمیتوان بود اما حمایتها میتوانست بهتر و بیشتر باشد تا این بســتر خدماتی، به نحوی مطلوبتر و شایسته تر به کمک پزشکان و بیماران بیاید .
خب فکر میکنم تا همینجا دردِدل و بازگویی تعامل انجمن و مســئولان، کافی باشــد. و اما برویم سراغ اینکه اندیشه و ایدهی تله مدیسین از کجا و چگونه شکل گرفت؟!
از آشنایی تا ایده سازی و خدمت رسانی
ایده ی راه اندازی این اســتارتاپ از همکاری و آشنایی با خانم دکتر Ash Collin "اشَ کولین" آغاز شــد. وی عضو و CEO انجمن تله مدیســین استرالیا و اصالتا ایرانی است .ما بســیار شبیه هم فکر کردیم و پس از گًفت وگوهای بسیاری که با هم داشــتیم به این اتفاق نظر رسیدیم که انجمنی مشــابه انجمن تله مدیسین اســترالیا سازگار با شــرایط ایران و بومی شده، در کشــور، راه اندازی کنیم .شــاید به همین خاطر اســت که پزشکان طب سنتی نیز در انجمن تله مدیســین حضور دارند و بخش پزشــکان طب سنتی، خود، بخشی مجزا را در اپلیکیشن تله مدیسین تشکیل میدهد .
تله مدیســین به معنی پزشــکی از راه دور است. این کلمه در دهه 70 میلادی توســط فردی به نام توماس برِد Thomas bird معرفی شــد. تعریفهای بسیاری از این کلمه مطرح شــده و طبق تعریف ITU، تله مدیســین عبارت اســت از: مراقبت پزشــکی با استفاده از ارتباطات صوتی- تصویری. این عمل، مشتمل بر نگهداری، مراقبت ،تشــخیص، مشاوره و معالجه اســت؛ ضمن اینکه در این مرحله توجه به انتقال داده های پزشکی و مسائل آموزشی نیز وجود دارد.
در نگاهــی جامعتــر و کاملتر میتــوان گفت که به طور عمومی، تله مدیســین به کاربرد فناوریهای پزشکی و ارتباطــی جهت تبادل هر گونــه اطلاعات، اعم از داده ،صدا یا ارتباطات تصویری بین پزشــک و بیمار یا پزشک و متخصصان بهداشــت و درمان در موقعیتهای مجزای جغرافیایی با مقاصد پزشکی، بهداشتی درمانی، تحقیقاتی و آموزشی- تحصیلی اطلاق میشود.
ســرویسهای تله مدیســین به ســه گروه اطلاعات:
ســرویسهای صوتی بر مبنای اطلاع رســانی به وســیله خطوط تلفن مهیا میشــود. کم هزینه ترین نوع سرویس اطلاع رسانی پزشکی به وسیله تلفن است که در ایران هم تحت عنوان پزشک در منزل مورد استفاده قرار میگیرد .
ســرویسهای تله مدیســین به ســه گروه اطلاعات: "داده ای"، "صوتــی" و "تصویری" تقســیم میشــوند.
ســرویسهای صوتی بر مبنای اطلاع رســانی به وســیله خطوط تلفن مهیا میشــود. کم هزینه ترین نوع سرویس اطلاع رسانی پزشکی به وسیله تلفن است که در ایران هم تحت عنوان پزشک در منزل مورد استفاده قرار میگیرد. این سرویس، دو گونه ارائه میشود
گروه اول به صورت برونخط یا آفلاین:
به طور مثال، صدای قلب بیمار برای پزشک ارسال و توسط دستگاه ضبط میشود تا مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و گاهی هم خروجی به صورت منحنی کشیده شده و نتیجه به بیمار اعلام میشود.
گروه دوم به صورت برخط یا آنلاین:
مثلاً صدای قلب بیمار از طریق خط تلفن مستقیم به پزشک میرسد و پزشک همانجا، با توجه به نوع ریتمی که میشنود، تصمیم گیری کرده و اعلام نتیجه میکند.
اطلاعات و سرویسهای تصویری در این پلتفرم نیز به گونه های مختلفی تقسیم میشوند.
از جمله این سرویسها میتوان به کنفرانس ویدیویی ،انتقال تصاویر و دورآ پرتونگاری اشاره کرد. این سرویسها هزینه بر هســتند؛ ولی کاربرد فراوانی دارند. گاهی اوقات ،این اطلاعات، با دســتگاه های اســکنر به پزشــک معالج میرسد و گاهی هم به وسیله پرتونگاری دیجیتالی؛ یعنی تصاویر، به طور مســتقیم به صورت دیجیتالی درآمده و انتقال مییابد. این روش امروزه در مراکز پرتونگاری رایج است.
فکــر میکنم تا همینجا در خصوص تله مدیســین و تله ویزیت کافی باشــد. و بهتر است که سراغ فعالیتهای انجمن برویم. از کرونا پرسیدید و خدمات انجمن؛ اینکه با توجه به شیوع گسترده ی این ویروس چگونه پیش رفتیم؟
کرونا که آمد، اهمیت ارتباط از راه دور و یا استفاده از فضای اینترنت، پررنگتر شد. گستردگی فضای ارتباط از راه دور و یا ورود بیشتر اینترنت به خانه ها و ادارات نه فقط برای اســتفاده از پلتفرم های ارتباطی دنیای مجازی بلکه به جهت دانش اندوزی و برگزاری بســیاری از وبینارهای تخصصی و علمی- آموزشی، نشان داد که تله ویزیت تا چه حد میتواند در انجام امور پزشکی، مفید واقع شود.
کرونا، شــرایطی را ایجــاد کرده بود که بســیاری از بیماران قلبی، کلیوی، افــراد دارای دیابت یا بیماریهای خاص، ســالمندان و کودکان نمیتوانستند از خانه خارج شده، برای یک ویزیت ســاده یا حتی مشاوره با پزشک ، مســافتها در شهر و خیابان، راه بروند. حضور در جامعه ،به ویژه اگر قرار بود این دســته از افراد از وسایل نقلیه ی عمومی استفاده کنند، خطر را برایشان، چند برابر میکرد؛ از سویی دیگر، آمار بالای حضور افراد در جامعه، مساوی بود بــا بالا رفتن آمار ابتلا به ویــروس. چیزی که امروز، شــاهد آنیم و هر روز در خبرها میشنویم و یا میخوانیم که از حضور غیرضروری و تردد در سطح شهر، خودداری کنید. اما آیا میشود به یک بیمار قلبی هم گفت که برای معاینه ی پزشک مراجعه نکند؟ یا کسی که درگیر آسم و مشکلات تنفسی است، در خانه بنشیند و با پزشک خود ارتباط نداشته باشد؟ اینجاست که خدمات تله مدیسین و تله ویزیت مشخص شــد. و البته خبر خوشایند دیگر این بود که همراهی بیمه ها برای پوشش خدمات تله مدیسین افزایش یافت. اگــر اجازه دهید برای این حرف هم باز به خبرها استناد کنم؛
◄مدیرکل دفتر ارزیابی فناوری سلامت، استانداردها و تعرفه های وزارت بهداشت، اردیبهشت ماه، طی خبری اعلام کرد: «ستاد ملی مقابله با کرونا در مصوبهای، پوشش بیمه ای خدمات تله مدیســین الزام به ارســال اسناد به صــورت الکترونیک تا خرداد ماه را ابــلاغ کرد که باعث تسهیل فرایند تله مدیسین میشود».
استقبال و همراهی سازمانهای بیمه گر و شورای عالی بیمه ســلامت در این زمینه بســیار مناسب بود. جلسات کارشناســی فشرده انجام گرفت که نتایج خوبی به همراه داشت.
◄جناب کشــاورزی نیــز اظهار کرد: «درخواســت سازمان های بیمه گر در زمینه ی تله ویزیت، تدوین مقررات و اســتانداردهای خدمت و تواتر خدمات اســت که همه استانداردهای خدمت در مرحله اول، تا پایان اردیبهشت ماه از ســوی معاونت درمان ابلاغ میشــود. همچنین به صورت موازی، همکاران ما در حوزه بیمارستانی و فنّاوری اطلاعــات در حال برگزاری جلســه های هماهنگی ایجاد زیرساخت با کمک ســازمانهای بیمه گر برای استفاده ی درست از بستر تله ویزیت هستند.
بــا توضیحاتی که دادم خودتان به اهمیت و کارآمدی فعالیت ما در روزهای شــیوع کرونا پی بردید. اما برسیم به مســأله ی استقبال پزشــکان از تله مدیسین. اینکه آیا میتوانند از این پلتفرم به عنوان یک بســتر برای ارتباط بیشــتر و بهتر بــا بیماران یا همکاران پزشــک خود و یا بیماریهــا، ویزیتهای دوم به بعد یا به اصطلاح، فالو آپ و تفســیر آزمایشها و تمدید نســخه بیماران به راحتی بــا تله ویزیت قابل انجام اســت و نیازی نیســت بیماران ساعتها وقت، جهت ایاب و ذهاب و نوبتهای درمانگاهی تلف کنند.
در این خصــوص، مدیــرکل دفتر ارزیابــی فنّاوری سلامت، استانداردها و تعرفه های وزارت بهداشت هم گفته بود که «حتما زیرســاخت، باید قابلیت ثبت مســتندات جهت سازمانهَای بیمه گر و مراجع قانونی داشته باشد ». باید اعلام کنم امکان نسخه پیچی به صورت الکترونیک و حتی تحویل دارو به وسیله پیک به منزل بیماران در این سیستم قابل تعریف و اجراست. همین امکان کافی است تا پزشکان به خصوص در رشــته هایی خاص، بیماران را ترغیب نمایند که از فرآیند نسخه نویسی و تحویل دارو به صورت تله مدیسین، استقبال نمایند.
جناب کشــاورزی، دغدغه ی اصلی را تعریف ســطح دسترســی به خدمــات و همراهی بــا برنامه های حوزه بهداشــت و پزشک خانواده در ســطح یک دانسته است ، استادان و هیئت علمی دانشگاهها بهره ببرند یا خیر؟ باید بگویم که اســتقبال پزشکان از تله مدیسین تا اینجای کار خوب بوده است و امیدواریم که بیشتر از این هم بشود. در صورت ایجاد زیرســاخت نسخه نویسی الکترونیک تحولی بزرگ در حوزه درمان ایجاد خواهد شــد. در بســیاری از تا مراجعه های بی دلیل به ســطوح بالای تخصصی و فوق تخصصی نداشته باشیم و اینکه پرونده الکترونیک بیماران باید به سامانه های ارائه خدمات و پرونده الکترونیک حوزه بهداشت متصل بوده تا تجمیع اطلاعات صورت گیرد.
در این مورد هم انجمن وارد کار شــده اســت و طی رایزنــی با مراکز مربوطه، تلاش داریم تا در این عرصه نیز بهترین باشیم .
امــا در پایان باید بگویم که نه من و نه هیچ شــخص دیگری به تنهایی قادر نیســت مســیری را آغاز کند و تا انتها برود.
شــاید ایده و آغاز کار از من و افراد شــبیه من، شکل بگیرد ولی قطعا برای ادامه ی مسیر و رسیدن به نتیجه ی مطلوب و موفقیت نیازمند حمایت همه جانبه ی مسئولان هســتیم. اینکه ما را ببینند. پای حرفها و درددلهای ما بنشــینند. نسبت به مشکلات و موانع موجود بر سر راه ما آگاهی پیدا کنند و در نهایت، دســت یاری به ما دهند تا همه با هم برای سربلندی و پیشرفت این آب و خاک، گام برداریم .
خانم دکتــر، با گفتن این جمله، پایان گپ و گفتمان را خاطرنشــان کرد. صحبت، طولانی شده بود. گرچه ما خســته نبودیم اما برای او که مدام در فکر خدمت رسانی و یا پرورش ایده های نو اســت، زمان، بسیار اهمیت دارد به همین خاطر، قشــنگتر دیدیم که گفت و گو را تمام کنیــم. اما پیــش از خداحافظی از وی خواســتیم تا اگر حرف ناگفته ای باقی مانده، بگوید. پرسشی که باید مطرح میشــد و از قلم افتاد؛ یا درددلی که خوب است گفته و شــنیده شــود. وی با همان لبخند مشهوری که نزدیکان و دوســتانش همیشه روی لبهایش، دیده اند گفت: فقط دوست دارم که تله مدیسین، جایگاه اصلی و واقعی خود را در ایران، پیدا کند. ما به دنبال این هســتیم که تله ویزیت و استفاده از آن، برای همه جا بیفتد و آشنا باشد. درست مثل تلفــن، تلگراف، تلویزیون و ... ، هدفمان این اســت کــه همه مردم، هر بیماری که دارنــد، قبل از مراجعه به پزشــک، به تله ویزیت فکر کنند. اینکه از طریق گوشــی تلفن همراه یا وارد شدن به پلتفرم تله مدیسین با پزشک خود ارتباط برقرار کنند. مشــکل خود را بگویند. ویزیت بگیرند. معاینه شــوند و در نهایت، برای کارهای اصلی و مهمتر به پزشــک مراجعه کنند. مثل عملهای جراحی یا معاینه های تخصصی که حضور بیمار، در بیمارســتان یا مطب، الزامی اســت. دقیقا شــبیه کارهای بانکی. الان بیشــتر خدمات بانکها به صورت آنلاین و غیرحضوری شده است؛ مگر مواردی خاص که نیاز است تا مشتری در بانک، حضور پیدا کند .
و اما حرف ناگفته ی دیگرم که دوســت داشتم تا تمام همکارانــم و یا مردم بدانند این اســت که: از همان ابتدا ،خوشبختانه یا متأسفانه، قصد تجاری سازی و یا تجارت با این بستر را نداشــتیم. آنچه که ما را در گام اول، ترغیب کرد تا تله مدیســین را در ایــران، پایه ریزی کنیم، ایجاد تغییرات ساختاری بود. تغییراتی در نوع ارتباط پزشک و بیمار، دسترسی سریعتر بیمار به پزشک در هر زمان و هر مکان، ایجاد حق انتخاب پزشک از سوی بیمار، دسترسی بهتر بیماران به پزشکانی که خود انتخاب م یکنند، ارتباط پزشــکان با یکدیگر و برگزاری سلسله مباحث گفتمانی و علمی بین خودشــان، اشتراکگذاری تجارب استادان و متخصصان خبره در هر زمینه ی پزشکی برای دانشجویان و یا پزشکانی که در مناطق محروم هستند و به این افراد دسترسی ندارند، بارگذاری اطلاعات و تجارب یک پزشک در صفحه، به نحوی که ســایر همکاران نیز بتوانند از آن استفاده نمایند و موارد بسیار دیگر که همه و همه در این جمله خلاصه میشــود: تحول عظیم و شــگرف با کمک تکنولوژی در حوزه ی سلامت و پزشکی.
باید به تمام همکاران خودم و ســایر پزشــکان عزیز در تخصصهای دیگــر اعلام کنم که افراد، موسســات ، بیمارســتانها و مطبهایی که خدمات خود را در بستر تلهم دیســین، ارائه میدهند از نظر اعتبار بخشی، امتیاز بیشــتری از سوی امتیاز دهنده (معمولا وزارت بهداشت) دریافت میکنند.
همانطور که همه ی ما میدانیم، بیمارســتانهایی که آمار زایمان طبیعی بالاتر در مقایســه با ســزارین دارند ،امتیاز بیشــتری از وزارت بهداشــت دریافت میکنند. و بالعکس، بیمارســتانهایی که آمار زایمان طبیعی کمتر و ســزارین بیشــتری دارند، امتیازشــان از سوی وزارت بهداشت، پایین است.
یا پزشــکانی که صاحب مطب هستند، جهت تمدید پروانه مطب خود، باید سالانه 25 امتیاز از طریق شرکت در کنفرانسهای بازآموزی به دست آورند و با نوآوریهای پزشکی آشنا شوند؛ وگرنه پروانه مطبشان تمدید نمیشود.
به نظر من، چنانچه، وزارت بهداشت به بیمارستانهایی که خدمات تله مدیسین ارائه میدهند از نظر اعتباربخشی، امتیاز بالاتری دهد آن هم نســبت به بیمارستانهایی که این نوع خدمات را ارائه نمیدهند و یا برای پزشــکانی که در مطبشان از خدمات تله ویزیت استفاده میکنند امتیاز آنچه که بین بیمار و پزشــک میگذرد به صورت کامل ، ثبت میشــود؛ و کافی است که پزشکان و بیماران، چهار اصل بنیادی اتیک (اخلاق پزشکی) را رعایت کنند؛ و عدم رعایت این چهار اصل، به معنای عبور از چراغ قرمز باشد.
برای توسعه تله مدیسین، هیچ راهی بهتر از این نیست که با تله ویزیت بیماران شــروع کنیــم. تله ویزیت، واحد خدمات تله مدیسین و معیار خدمات تله مدیسینی است.
همانطور که یک جراح خــوب، پیش از هر کاری، به خوبی بیمــار را معاینه میکند و بعد بر اســاس معاینه، دســتور جراحی و یا تجویز دارو میدهد، در تله مدیسین هم، تله ویزیت، پایه و اســاس بقیه خدمات تله مدیسینی است. اما، بر خلاف سایر گفتگوها و مصاحبه ها که همیشه اول از همه، مصاحبه شونده، خود را به صورت کامل و دقیق به خوانندگان یا مخاطبان، معرفی میکند، در این گپ و گفت ترجیح دادیم تــا در انتهای گزارش با زندگینامه ی بانوی خوش فکر و مدیر انجمن تله مدیســین ایران آشنا شــوید، حال که تا اینجای مطلب با ما همراه بودید، شاید بد نباشد که بیشــتر و بهتر، عزیزی را معرفی نماییم که پایه گذار استفاده از تکنولوژی در خدمات حوزه ی سلامت شده است.
دکتر فاطمه نعمت اللّهی، در روزهای ســرد و برگریز آذرماه 1342، در زادگاه شــعر و ادب ایران زمین، شیراز ،شــهری با پاییز هزار رنگ و دلنشین، به دنیا آمد تا اولین فرزند خانواده ی نعمت اللهی، به واقع، نعمتی الهی باشد از سوی خداوند. دختری با چشمانی درشت و صورتی ملیح که وقتی در دســتان پدر قرار گرفت، شادی را در قلبش کاشت و وقتی اولین گریه هایش را روی تخت بیمارستان ،تحویل مادر داد، کسی نمیدانست که او روزی، لبخند را برای خیلی از بیماران بــه ارمغان خواهد آورد. بعدها که چهار خواهر و برادر دیگر هم آمدند، هر سال، ذوق فاطمه را پیش از شــروع مدرســه میدیدند که بیتاب بود برای آموختن و آموختن. و فاطمه، کتاب و دفتر در دســت به مدرسه رفت و برگشت و هی خواند و نوشت تا بالاخره در دانشگاه محل تولدش، شیراز، در رشته پزشکی، پذیرفته شد، با خود عهد کرد که تنها یک پزشک جراح و متخصص زنان نباشــد، بلکه اهدافی بزرگتر و زیباتر را دنبال نماید و برای رســیدن به آنها خستگی، به خود راه ندهد. این شــد که امروز، پس از 27 سال سابقه ی خدمت، میتواند آرام و از سر رضایت روی صندلی مطب خویش بنشیند و خودش یکی از صدها پزشکی باشد که با استفاده از بستر تله مدیسین با بیمارانش در ارتباط است و به صورت برخط آنها را ویزیت مینماید .
وقتی از او میپرسی که میان طبابت و ویزیت بیماران در جایگاه پزشــک جراح و متخصــص زنان و بنیانگذار و رئیس انجمن تلهمدیســین ایران، یکی را انتخاب کند. با لبخندی بر لب میگوید: هر دو را دوست دارد. چه اینکه در لباس پزشک متخصص، در مطب حضور داشته باشد و پروندهی بیمار در دستش، چه در کسوت رئیس انجمن و عضو هیئت مدیره مجمع انجمنهای علمی پزشکی ایران ،پشت میز نشسته باشد و استکانی چای هم کنار دستش؛ در هر دو حالت دوســت دارد که بهترینِ خودش باشــد.
موفقترین و با انگیزه ترین فرد برای خدمت رسانی از ســال 76 با حوزه ی سلامت از راه دور آشنا شده و از همــان روز تمام تلاش خود را به کار گرفته که در این حوزه، حرفهای نویی برای گفتن داشته باشد.
با آرزوی سلامتی برای وی و همه ی کسانی که در راه سربلندی ایران، تلاش میکنند از او خداحافظی کردیم. به این امید که سخنان دکتر نعمتا للهی و بسیاری از مدیران و خدمتگزاران این مرز و بوم و درددلهایشان شنیده شود؛ خواســته های به حقی که از مســئولان دارند تا در مسیر تعالی و خدمتگزاری به مردم، بهتر و راحتتر پیش روند .
ســخن این اســت که آیــا دانش بنیانهــا، مدیران شــرکتهای نوپا و اســتارتاپی با این همه ذوق و شوق و ایده های ناب و خوب، آنچنان که باید و شاید مورد حمایت و تشویق قرار میگیرند؟!
آنچه ایران را ســربلند میکنــد و موفق، فقط و فقط حضور اندیشــه و خلاقیت نیست، بلکه فراهم آمدن بستر مناسب برای ظهور و بالندگی اندیشه هاست .