استفاده از اطلاعات پزشکی منتقل شده توسط ابزارهای ارتباطی، به منظور تامین بهداشت، مراقبت های درمانی یا آموزش بیمار با هدف ارتقاء وضعیت بیمار «پزشکی از راه دور» نامیده می شود. به عبارت ساده، پزشکی از راه دور با بهره گیری از تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات دستیابی به اطلاعات متخصصین پزشکی را تسهیل می کند و هدف آن افزایش کیفیت و کاهش هزینة مراقبت بهداشتی و درمانی از طریق تبادل اطلاعات پزشکی است .
در سامانه تله ویزیت، بصورت آنلاین توسط
دکتر فاطمه نعمت اللهی ویزیت شوید. جهت تله ویزیت روی لینک زیر کلیک کنید.
با توجه به تعریف فوق، ضرورت استفاده از سیستم پزشکی از راه دور در موارد زیر به صراحت روشن است:
مناطق دور افتاده و روستایی
روی کشتی، داخل هواپیما
مناطق جنگی
زندان های دور
با توجه به اینکه امکان حضور پزشکان متخصص مجرب در مکان های فوق الذکر دشوار است، به کار بردن روشی برای بهره مندی از تجربیات و دانش متخصصین در این محل ها لازم است. از طرفی در بسیاری موارد افراد به دلیل مشغله ها یا سایر علل معمولاً پس از چند روز یا چند هفته پس از بروز علائم بیماری به پزشک مراجعه می کنند در نتیجه ممکن است بیماری پیشرفته تر شده و درمان آن سخت تر شود. پس اگر به هر صورت خدمات پزشکی سهل تر در اختیار افراد قرار گیرد می تواند در اجتناب از بروز این معضل موثر باشد. با توجه به این نکات پزشکی از راه دور می تواند کمک مهمی به گسترش بهداشت و سلامت عمومی کند. البته باید توجه داشت که تجهیزات مربوط به سیستم پزشکی از راه دور گران بوده و در برخی موارد استفاده از آن مقرون به صرفه نیست. البته پیشرفت های بیشتر در تکنولوژی باعث ارزان تر و متداول تر شدن دسترسی به امکانات پزشکی از راه دور خواهد شد.
ارتباطات در سیستم پزشکی از راه دور
ارتباط بین طرفین درگیر در پزشکی از راه دور که عمدتاً پزشک و بیمار هستند به دو صورت کلی انجام می شود:
1- ارتباط همزمان: شامل مکالمة مستقیم از طریق تلفن، ویدئو کنفرانس یا صفحة وب است. در طی این نوع ارتباط بیمار باید در همان لحظه به موضوعات مطرح شده توجه کامل داشته باشد.
2- ارتباط غیرهمزمان: از طریق نامة الکتریکی و مانند آن صورت می گیرد. در این حالت امکان استفادة موثرتر و منعطف تر از زمان متخصص فراهم می شود.با توجه به مطالب فوق پزشکی از راه دور با توجه به نوع ارتباط به چندین روش انجام می شود:
1. ارتباط ویدئویی زمان حقیقی
2. ذخیره و ارسال
3. مراقبت بهداشتی و مانیتورینگ خانگی
متدوال ترین روش پزشکی از راه دور از طریق ارتباط زمان حقیقی ویدئویی است که با به کار بردن تجهیزات ویدئو کنفرانس و ملحقات تصویربرداری مخصوص مانند Endoscope و ملحقات صوتی مانند گوشی پزشکی الکتریکی و خطوط انتقال با ظرفیت مناسب صورت می گیرد.
در روش «ذخیره و ارسال» خلاصة موضوع به صورت متنی نوشته می شود مثلاً در قالب پست الکترونیکی. تصویر یا در صورت لزوم فیلم با دوربین عکس برداری یا فیلم برداری دیجیتال گرفته می شود. مورد با پست الکترونیک به مرکز بهداشتی ارسال می شود. متخصص مربوطه در مرکز موضوع را بررسی می کند و جواب لازم را به بیمار یا اطرافیان او ارائه می کند.
افزایش بیماری های مزمن از یک طرف و تمایل به کاهش طول مدت بستری در بیمارستان و هزینه های گزاف آن از سوی دیگر تمایل به مراقبت خانگی از بیماران را افزایش داده است. از دید پزشکی راه دور امکان ارتباط سریع بین بیمارستان و خانه ای که بیمار در آن بستری و تحت مراقبت است وجود دارد. از امکانات اینترنت و وب می توان برای این منظور استفاده کرد. علاوه بر این باید در نظر داشت که با پیشرفت تکنولوژی تجهیزات پرتابل اندازه گیری الکترونیکی میزان فشار خون، گلوکز خون، نرخ تنفس و سیگنال های حیاتی در دسترس عموم است. این موضوع نیز می تواند به مراقبت بهداشتی از طریق سیستم های پزشکی از راه دور کمک کند.
پزشکی از راه دور برای مانیتورینگ خانگی پارامترهای حیاتی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. به این ترتیب که پارامترهای حیاتی فرد در خانه توسط دستگاه های اندازه گیری ثبت شده و به مراکز بالینی تخصصی ارسال می شود. مونیتورینگ آریتمی های قلبی، مونیتورینگ گلوکز خون بیماران دیابتی برای کنترل قند خون آنها، مونیتورینگ وزن در رژیم های لاغری، کنترل آسم با استفاده از Peak Flow Meter متصل به کامپیوتر شخصی نمونه های متداول مونیتورینگ پارامترهای فیزیولوژیکی از طریق سیستم پزشکی از راه دور می باشند.
سیستم پزشکی از راه دور امکان مراقبت خانگی از بیماران دچار نارسایی قلبی را فراهم می سازد. مونیتورینگ پیوستة وضعیت بیماران دچار نارسایی قلبی طول زندگی آنها را افزایش می دهد. از برنامه های تحت وب برای مرتبط کردن بیماران در منزل و پزشک یا پرستار در مراکز تخصصی کلینیکی استفاده می شود. به این منظور وزن، فشار خون، علائم و سیگنال های حیاتی مونیتور می شوند.
در پزشکی از راه دور هم بین پزشک متخصص و بیمار یا اطرافیان او تعامل دو طرفه وجود دارد. فرایند ارتباط دوجانبه شامل گرفتن دادة بیمار، انتقال داده و ارائه جواب مساله به بیمار تعامل نامیده می شود.با توجه به این موضوع مولفه های اصلی مورد نیاز سیستم پزشکی از راه دور به ترتیب زیرند:
1. وسیله ای برای گرفتن اطلاعات
2. وسیله ای برای انتقال اطلاعات
3. وسیله ای برای نمایش اطلاعات
قرار گرفتن این ابزارها به دنبال هم و عملکرد صحیح آنها سخت افزار لازم برای سیستم پزشکی از راه دور را تعیین می کند.