حضور هوش مصنوعی در پزشکی جدید اجتناب ناپذیر است. البته هوش مصنوعی هرگز جایگزین پزشکان نخواهد شد بلکه با گسترش افق دید پزشک به وی آسودگی و آرامش در تشخیص و درمان را هدیه خواهد داد. تنها در این صورت است که پزشکان قادر به انجام همین امر در مورد بیماران خواهند بود. به دلیل علاقمندی زیاد به مباحث مرتبط با هوش مصنوعی، در این مقاله به حضور هوش مصنوعی در عرصه‌ی پزشکی از راه دور و مراقبت های بهداشتی دیجیتال پرداخته خواهد شد
هوش مصنوعی در خدمت پزشکان برای درک بهتر کارکرد هوش مصنوعی در پزشکی باید به چند نکته دقت کرد. نخست اینکه کارکرد هوش مصنوعی در پزشکی چیست؟ سپس باید به دقت و کارایی آن در مقابل افراد پزشک توجه کرد. همچنین باید از خطرساز نبودن آن اطمینان حاصل کرد. تنها با داشتن دیدی کامل از این نکات می‌توان در مورد پیوند هوش مصنوعی و پزشکی نظر داد. هوش مصنوعی در برابر پزشکان حتی در ابتدای راه نیز هوش مصنوعی در تشخیص بیماری بسیار موفق بوده است.
هوش مصنوعی John Radcliffe Hospital در انگلستان در ۸۰ درصد موارد قادر به تشخیص صحیح بیماری قلبی و سرطان ریه است. به عبارتی این دستگاه با دقتی بالاتر از انسان قادر به تشخیص بیماری است.میکروسکوپ هوشمند دانشگاه هاروارد که با تصاویر نمونه‌های واقعی خون و یادگیری ماشین کار می‌کند نمونه‌ای دیگر است. این دستگاه میتواند عفونت‌های کشنده‌ی خونی را تشخیص دهد. کارکرد بهینه تحت فشار ناشی از زمان اندک در دسترس برای تشخیص ویژگی منحصر به فرد رایانه و هوش مصنوعی است. در این موارد هوش مصنوعی توانایی فوق العاده بالایی در تشخیص سرطان متاستاز سینه از خود نشان داده است. در این میانIBM’s Watson را نباید فراموش کرد. این هوش مصنوعی با مرور اطلاعات ژنتیکی میتواند در ده دقیقه توصیههای پزشکی مفیدی ارائه دهد. مرور همین اطلاعات و نتیجه‌گیری از ان ها توسط انسان ۱۶۰ ساعت زمان نیاز دارد. ناگفته نماند که هوش مصنوعی دانشگاه Nottingham به خوبی میتواند حملات قلبی را پیش‌بینی کند. این هوش مصنوعی ۷.۶ درصد بهتر از نرخ تشخیص کنونی پزشکان عمل کرده است. در آزمایشی با 378,256 این نرخ به معنای 83,000 زندگی است. این هوش مصنوعی نرخ کمی در پیش‌بینی های نادرست نیز دارد. پیش‌بینی نادرست به معنای آزمایش‌های بیشتر برای بیماران است و تحمل بسیاری از آزمایش‌ها برای بیمار دشوار است. سامانه تشخیص بیماری با هوش مصنوعی برتری هوش مصنوعی در تجزیه و تحلیل مقادیر عظیمی داده بر کسی پوشیده نیست.
در حقیقت تفاوت بسیار زیادی در کارکرد انسان و هوش مصنوعی در این مورد وجود دارد. The Human Diagnosis Project با ترکیب تجربه‌ی روزانه‌ی یک پزشک و هوش مصنوعی سعی در پر کردن این فاصله دارد. این برنامه با مشارکت ۷۵۰۰ پزشک از ۵۰۰ مرکز مختلف در ۸۰ کشور جهان به دنبال طراحی یک سامانه برای اتخاد تصمیمات پزشکی است. این سامانه برای بیماران و پزشکان قابل استفاده خواهد بود. به گفته‌ی Shantanu Nundy مسئول طرح Human Dx این سامانه باید کاملا با کاربر خود سازگار باشد به طوری که کاربر متوجه استفاده از یک هوش مصنوعی نباشد. این فناوری نهایتا با سرعت بخشیدن به تشخیص زمان پزشکان را بهینه کرده و به ایشان فرصت بیشتری در درمان بیماری می‌دهد. چراکه امروزه پزشکان نیمی از زمان خود را پشت صفحه نمایشگر برای تحلیل اطلاعات سپری می‌نمایند. مراقبت‌های روانی یا روان درمانی هوش مصنوعی امروزه افراد را بهبود می‌بخشد.
در این راستا می‌توان از Cogito یاد کرد. Cogito از سامانه‌ی تشخیص صدا برای بهبود امور مشتریان در صنایع بسیاری بهره می‌برد. این هوش مصنوعی به شکل یک برنامه‌ی کاربردی تلفن همراه در دسترس است. Cogito Companionیک برنامه سلامت ذهن است که رفتارهای بیمار را پیگیری می‌کند. این برنامه روی سیستم عامل Android نیز قابل استفاده است. این برنامه با ردگیری میزان استفاده از تلفن همراه کار می‌کند. برنامه مکان تلفن همراه را پیگیری می‌کند. در صورتیکه بیمار مدت زیادی منزل خود را ترک نکرده باشد یا تغییر مکان نداده باشد باید با وی تماس برقرار کرد. همچنین در صورتیکه فرد مدت زیادی با کسی تماس تلفنی نداشته باشد یا پیامی ارسال ننموده باشد، برنامه شرایط را به گروه پیگیری کننده‌ی وضعیت بیمار اطلاع می‌دهد. سازندگان مدعی هستند که برنامه تنها برقراری تماس تلفنی و یا ارسال پیام را ثبت می‌نماید و محتویات پیام‌ها یا جزئیات تماس را ثبت نمی کند. نحوه ی کارکرد هوش مصنوعی Cogito در روان درمانی آزمایش برنامه با کمک سربازان بازنشسته یا افراد در حال استراحت پس از ماموریت‌های سنگین انجام شده است. این افراد گوشه‌گیر هستند و اغلب از اجتماع فاصله می‌گیرند. در این موارد برنامه انگیزه‌ی مشارکت در درمان را در افراد تقویت می‌کند و از این لحاظ نوعی انگیزش روانی برای افراد ایجاد می‌کند. برنامه از هوش مصنوعی برای تحلیل فایل‌های صوتی ضبط شده توسط بیمار استفاده می‌کند. هوش مصنوعی به دنبال نشانه‌هایی در صدای فرد می‌گردد.
این روند مشابه پیگیری صدای فرد در مکالمه‌ای عادی است. انرژی کلام، زیر و بم صدا و … نشانه‌هایی از احساسات فرد به دست می‌دهند. این نشانه‌ها میتواند در تشخیص افسردگی مفید باشد. همچنین با مقایسه صدای یک بیمار دوقطبی در هنگام افسردگی یا جنون می‌توان به بیماری وی پی برد. به عبارت بهتر این برنامه ویژگی‌های انسانی یک مکالمه را دریافته و از آن برای تحلیل ویژگی‌های روانی ذهن سود می‌برد. این مرحله‌ی نخست است. پس از تشخیص باید درمانی را یافت که کار کرده و موثر باشد.
از راه دور یا تله سرجری نوعی عمل جراحی است که به وسیله یک جراح که دور از مریض است انجام می شود. جراح به طور فیزیکی در نزد بیمار حضور ندارد و از طریق ابزارهای ارتباطی از جمله ویدئوکنفرانس و وب کنفرانس قادر است یک عمل از راه دور را کنترل کند که استفاده از روبات جنبه ی جالب توجهی از کاربردهای روش جراحی از راه دور است. همچنین امکان گرفتن شرح حال از بیماران از طریق ویدئو کنفرانس وجود دارد. تا غربالگری اولیه کاندیداهای عمل صورت گیرد. طی عمل جراحی از راه دور، ویدئو کنفرانس می تواند جهت ارتباط برقرار کردن با یک استاد دیگر حین عمل مورد استفاده قرار گیرد یا می تواند جهت نشان دادن روش عمل به پزشکان و دانشجویان تحت عنوان یک کلاس آنلاین استفاده شود که در این صورت از حضور آنها در اتاق عمل و شلوغی ناشی از آن جلوگیری میشود. جهت پیگیری های بعد از عمل نیز مناسب است.
در سیستم جراحی از راه دور پیشرفت های مخابراتی با تکنولوژی روباتیک ترکیب شده است. جراحی از راه دور در قالب پزشکی از راه دور قابل مطرح شدن است. با وجود جراحی ازراه دور این امکان را فراهم شده است که جراحان مجرب در هر جای جهان بتوانند به نجات جان انسان ها یپردازند. با استفاده از این تکنولوژی می توان برای انجام یک عمل جراحی مهم یک تیم از جراحان برجسته را از سرار جهان گرد هم آورد، بدون اینکه نیازی به خارج شدن آنها از محل کارشان باشد. در آموزش جراحی به دانشجویان در جهان می توان از این سیستم به عنوان یک کلاس مجازی بهره برد. یک استاد مجرب در یک دانشگاه معتبردر نقطه از جهان می تواند بدون خروج از دفتر کار خود می مهمترین و جدید ترین تجربیات خود را در مورد یک عمل جراحی به دانشجویان جراحی در نقاط مختلف جهان تحت عنوان یک کلاس آنلاین آموزش دهد. یا اینکه با استفاده از سیستم جراحی از راه دور امکان مداوای مجروحان جنگی و یا بیماران در نقاط دور افتاده به وجود آمده است.
در سامانه تله ویزیت، بصورت آنلاین توسط
دکتر فاطمه نعمت اللهی ویزیت شوید. جهت تله ویزیت روی لینک زیر کلیک کنید.
مزایای جراحی از راه دور :
• روشی برای حذف لرزش های دست جراح است .
• تصاویر دو یا سه بعدی از منطقه جراحی تهیه می کند.
• ابتدا مناسب بودن و ایمن بودن اقدام بررسی می شود و سپس بعد از اطمینان به ابزارها دستور انجام آن کار داده می شود.
• کاهش احتمال آلودگی در طول عمل جراحی را می توان از مزیت های روش جراحی از راه دور نامید، با توجه به کاهش در تعداد زیادی از افراد در حین جراحی می باشد.این امر به نوبه خود، باعث کاهش بروز عفونت در بیماران پس از عمل است .
• همچنین کامپیوتر ورودی های اعمال شده توسط جراح را آنالیز می کند و پس از بررسی دستورات، آنها را به بازوی رباتیک اعمال می کند.
• با کمک میکروسکوپ می توان کارهای ظریف تری را که در حالت معمول امکان اجرای آنها توسط عامل انسانی وجود ندارد انجام داد به این شکل که کامپیوتر دامنه حرکات جراح را به حرکات با مقیاس کوچکتر تبدیل می کند و در نتیجه با استفاده از بازوهای رباتیکی کارهای ظریف تری انجام می گیرد. در این حالت در حین جراحی به بدن بیمار نیز آسیب کمتری وارد می شود که در نتیجه آن دوران نقاهت کوتاه تر خواهد شد.
• بهبود یافتن سریع زخمهای مربوط به شکافهای کوچک ایجاد شده به جای شکاف های بزرگ در بدن بیمار.
• در دسترس بودن جراحان خبره با قابلیتهای منحصر به فرد در مکان های دور افتاده و مناطق جنگی.
• میکروفون و هدفونی که در جراحی از راه دور استفاده می شود به جراح این اجازه را می دهد ابزار های رباتیک جراحی و دوربین ها راکنترل کند.که در نتیجه این اقدام اتاق جراحی را از پرسنلی که مسئول تنظیم کردن تجهیزات هستند بی‌نیاز می کند و به آن ها این اجازه را می دهد که وقت و توجه بیشتری را صرف بیمار کنند.
معایب وچالش های جراحی از راه دور: درست است که از مزایای ربات های جراح افزایش چالاکی فرد جراح است که یکی از مهمترین مسائل در سیستم جراحی از راه دور می باشد، لرزش طبیعی دست جراح ندارند و دید بهتری از میدان عمل تولید می کنند، اما قابلیت احساس ویژگی های بافت تحت عمل را کاهش می دهند. جراحان معمولا در عمل های جراحی از حس لامسه خود برای گرفتن فیدبک از بافت تحت عمل در طی جراحی استفاده می کنند تا در مورد وضعیت بافت تحت عمل تصمیم گیری کنند. این موضوع باید درجراحی از راه دور به کمک کامپیوتر و ربات لحاظ شود. از معایب جراحی از راه دور افزایش فاصله بین پزشک و بیمار، کاهش سرعت ارتباط با تجهیزات و مانیتورهاست. امکان وجود تاخیر بیست وپنج ثانیه ای روی مانیتورها با توجه به شرایط پزشکان را نیز می توان از معایب جراحی از راه دوردانست
منبع: انجمن تله مدیسین ایران